การชําระเงินแบบเรียลไทม์ (RTP) กําลังพลิกโฉมธุรกรรมทางการเงินสําหรับธุรกิจทั่วโลก วิธีการชำระเงินนี้ ซึ่งช่วยให้สามารถโอนเงินได้ทันทีตลอด 24 ชั่วโมงทุกวัน ถือเป็นการกำหนดบรรทัดฐานการธนาคารแบบเดิมใหม่ สำหรับธุรกิจ การเร่งการโอนเงินถือเป็นโอกาสในการเพิ่มประสิทธิภาพในการบริหารจัดการกระแสเงินสด ลดความซับซ้อนของกระบวนการบริหารจัดการ และสร้างประสบการณ์สำหรับลูกค้าที่ราบรื่นยิ่งขึ้น

รายงานของ ACI Worldwide และ Global Data ระบุว่าธุรกรรมการชำระเงินแบบเรียลไทม์มีแนวโน้มที่จะพุ่งสูงขึ้น 63% ต่อปี และจะมีมูลค่ารวม 511 พันล้านดอลลาร์ต่อปีภายในปี 2027 ตั้งแต่ความเร็วของธุรกรรมอีคอมเมิร์ซไปจนถึงการจ่ายเงินแบบเรียลไทม์ให้กับผู้รับจ้างชั่วคราว ธุรกรรมด่วนที่ีีศักยภาพที่จะเปลี่ยนแปลงแง่มุมต่างๆ ของการค้าได้มากมาย

ด้านล่างนี้ เราจะอธิบายเกี่ยวกับการทำงานพื้นฐานของการชำระเงินแบบเรียลไทม์ ประโยชน์และความท้าทายของการชำระเงิน และวิธีที่ธุรกิจจะใช้ประโยชน์สูงสุดจากการก้าวกระโดดทางเทคโนโลยีในระบบการชำระเงินนี้

บทความนี้ให้ข้อมูลอะไรบ้าง

• การชําระเงินแบบเรียลไทม์คืออะไร
  
• การชําระเงินแบบเรียลไทม์มีหลักการทำงานอย่างไร
  
• เครือข่ายการชําระเงินแบบเรียลไทม์
  
• ประโยชน์ของการชําระเงินแบบเรียลไทม์
  
• ความเสี่ยงและความท้าทายของการชําระเงินแบบเรียลไทม์
  

การชําระเงินแบบเรียลไทม์คืออะไร

การชำระเงินแบบเรียลไทม์คือการชำระเงินทันทีที่ได้รับการประมวลผลทันทีและต่อเนื่องตลอด 24 ชั่วโมง ระบบ RTP จะโอนเงินจากบัญชีธนาคารหนึ่งไปยังอีกบัญชีหนึ่งได้ทันที ซึ่งต่างจากระบบการชำระเงินแบบดั้งเดิมที่อาจต้องใช้เวลาหลายชั่วโมงหรือหลายวันในการทำธุรกรรมให้เสร็จสมบูรณ์ การดำเนินการนี้อาจเกิดขึ้นได้ภายในไม่กี่วินาทีหลังจากเริ่มทำธุรกรรม ซึ่งเป็นจุดที่เงินจะพร้อมให้ผู้รับทันที

การชําระเงินแบบเรียลไทม์มีหลักการทํางานอย่างไร

ระบบ RTP ช่วยอํานวยความสะดวกในการโอนเงินระหว่างฝ่ายต่างๆ ได้ทันที สำหรับธุรกิจที่ดำเนินการผ่านช่องทางการพาณิชย์ที่แตกต่างกัน นี่ถือเป็นการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญจากวิธีการจัดการธุรกรรมแบบเดิม ๆ ช่วยลดความล่าช้าและเพิ่มประสิทธิภาพการหมุนเวียนเงินสดที่จำเป็นอย่างยิ่ง ต่อไปนี้เป็นคําอธิบายสั้นๆ เกี่ยวกับการทํางานของ RTP

• การเริ่มต้น
  ขั้นตอน RTP เริ่มต้นเมื่อผู้ชําระเงินตัดสินใจที่จะส่งเงินให้ผู้รับเงิน ผู้ชำระเงินสามารถเริ่มต้นการดำเนินการได้จากหลายสถานที่ เช่น แพลตฟอร์มธนาคารออนไลน์ แอปธนาคารบนมือถือ หรือที่หน้าร้าน ผู้ชำระเงินยังสามารถใช้ข้อมูลแบบดั้งเดิม เช่น หมายเลขบัญชี หรือวิธีการที่ทันสมัยกว่า เช่น การสแกนรหัส QR กระบวนการ RTP ทำงานผ่านหลายช่องทาง ซึ่งทำให้มีความยืดหยุ่นสูงและปรับให้เข้ากับความต้องการทางธุรกิจที่แตกต่างกันได้

• การตรวจสอบสิทธิ์และการอนุมัติ
  หลังจากผู้ชําระเงินเริ่มต้นการชําระเงิน ขั้นตอนถัดไปคือการตรวจสอบสิทธิ์และการอนุมัติ ธนาคารของผู้ชําระเงินตรวจสอบสิทธิ์ตัวตนของผู้จ่าย ซึ่งปกติแล้วจะดําเนินการผ่านมาตรการรักษาความปลอดภัย เช่น รหัสผ่าน ข้อมูลไบโอเมตริก หรือการตรวจสอบสิทธิ์แบบ 2 ปัจจัย จากนั้นธนาคารจะตรวจสอบว่าผู้จ่ายมีเงินทุนเพียงพอสําหรับธุรกรรมหรือไม่ หากทุกอย่างได้รับการอนุมัติ ธนาคารจะอนุมัติธุรกรรมนั้น

• การประมวลผลธุรกรรม
  เมื่อธนาคารอนุมัติธุรกรรมแล้ว ธนาคารจะส่งคําสั่งการชําระเงินผ่านระบบ RTP ซึ่งปกติแล้วจะเป็นเครือข่ายกลางที่ดําเนินการโดยหน่วยงานด้านการเงินหรือกลุ่มธนาคาร RTP ไม่ใช้การแบ่งชุด ซึ่งแตกต่างจากระบบการชําระเงินแบบเดิมๆ แต่ RTP จะประมวลผลธุรกรรมแยกกันทีละรายการและต่อเนื่องกันเพื่อให้ระบบจัดการการชําระเงินได้แบบเรียลไทม์

• การแจ้งเตือนและการยืนยัน
  หลังจากระบบประมวลผลการชําระเงินแล้ว ทั้งผู้ชําระเงินและผู้รับเงินจะได้รับการแจ้งเตือนเกี่ยวกับธุรกรรมโดยทันที การแจ้งเตือนนี้อาจเป็น SMS, อีเมล หรือการแจ้งเตือนแบบพุชจากแอปธนาคาร ทั้งนี้ขึ้นอยู่กับวิธีเริ่มการชําระเงิน ฟีเจอร์การแจ้งเตือนทันทีของ RTP ช่วยให้ธุรกิจมีความแน่นอนมากขึ้นเกี่ยวกับธุรกรรมทางการเงินและการเงินของพวกเขา

• การชําระเงิน
  ขั้นตอนสุดท้ายในกระบวนการ RTP คือการชําระเงิน ด้วยระบบ RTP การชำระเงินจะเกิดขึ้นเกือบจะทันที ซึ่งต่างจากระบบการชำระเงินแบบเดิมที่การชำระเงินจะเกิดขึ้นในตอนสิ้นวันหรือแม้กระทั่งหลังจากนั้น ธนาคารของผู้จ่ายจะโอนเงินไปยังธนาคารของผู้รับเงิน และเงินจะพร้อมใช้ในบัญชีผู้รับเงินทันที

เครือข่ายการชําระเงินแบบเรียลไทม์

หลายประเทศทั่วโลกต่างก็เลือกใช้ระบบการชําระเงินแบบเรียลไทม์ แต่ละระบบอาจมีลักษณะเฉพาะที่แตกต่างกัน ขึ้นอยู่กับภูมิทัศน์ด้านกฎระเบียบ โครงสร้างพื้นฐานด้านการธนาคาร และความต้องการเฉพาะของเศรษฐกิจในท้องถิ่น แต่ทั้งหมดล้วนมีลักษณะร่วมกันอย่างหนึ่ง นั่นคือ สามารถโอนเงินได้ทันที ต่อไปนี้คือตัวอย่างบางส่วน:

• ระบบการชําระเงินที่รวดเร็วขึ้น (UK)
  Faster Payment System (FPS) ของสหราชอาณาจักรเปิดตัวในปี 2008 มักได้รับการอ้างว่าเป็นระบบการชําระเงินแบบเรียลไทม์ระบบแรกๆ FPS ช่วยให้สามารถชำระเงินระหว่างบัญชีในสถาบันการเงินต่างๆ ในอังกฤษได้เกือบจะทันที

• บริการชําระเงินทันที (อินเดีย)
  บริการชําระเงินทันที) เปิดตัวโดย National Payments Corporation of India มอบบริการโอนเงินทางอิเล็กทรอนิกส์ระหว่างธนาคารตลอด 24 ชั่วโมง ลูกค้าสามารถเข้าถึง IMPS ได้ผ่านช่องทางต่างๆ เช่น โทรศัพท์มือถือ เอทีเอ็ม SMS และเว็บเบราว์เซอร์

• สํานักหักบัญชี (สหรัฐอเมริกา)
  เครือข่ายการชําระเงินแบบเรียลไทม์โดย The Clearing House เป็นระบบการรับชําระเงินหลักรายการใหม่ในสหรัฐฯ ในระยะเวลากว่า 40 ปี เครือข่าย RTP มอบการชำระเงินและความพร้อมใช้งานทันที และดำเนินการตลอดทั้งวันทุกวัน

• บริการ FedNow (สหรัฐอเมริกา)
  ธนาคารกลางสหรัฐเปิดตัวโซลูชันแบบเรียลไทม์ที่เรียกว่า บริการ FedNow ในเดือนกรกฎาคม พ.ศ. 2566

• Pix (บราซิล)
  Pix เปิดตัวในปี 2020 โดย Banco Centro do Brasil ช่วยให้ผู้ใช้สามารถชำระเงินได้ทันที ตลอด 24 ชั่วโมง ทุกวันตลอดปี ลูกค้าทุกรายที่มีบัญชีธนาคาร บัญชีสถาบันการชําระเงิน หรือบัญชีการชําระเงินแบบเติมเงินจะเข้าถึงระบบได้

• PayNow (สิงคโปร์)
  สำนักงานการเงินของสิงคโปร์เปิดตัว PayNow เพื่ออำนวยความสะดวกในการชำระเงินแบบเรียลไทม์ระหว่างบัญชีธนาคารของธนาคารที่เข้าร่วมในสิงคโปร์ นอกจากนี้ยังอนุญาตให้ลูกค้าชําระเงินด้วยหมายเลขโทรศัพท์มือถือ หมายเลขบัตรประจําตัวประชาชน หรือหมายเลขนิติบุคคลที่ไม่ซ้ํากันอีกด้วย

• Swish (สวีเดน)
  Swish ซึ่งประชากรในสวีเดนกว่าครึ่งหนึ่งใช้บริการนี้ คือแอปบนอุปกรณ์เคลื่อนที่ที่ช่วยอํานวยความสะดวกในการชําระเงินแบบเรียลไทม์ระหว่างบุคคลทั่วไป รวมถึงระหว่างบุคคลทั่วไปและธุรกิจ

• แพลตฟอร์มการชําระเงินใหม่ (ออสเตรเลีย)
  แพลตฟอร์มการชําระเงินใหม่ (NPP) ในออสเตรเลียรองรับการชําระเงินแบบเรียลไทม์ระหว่างบัญชีต่างๆ ในสถาบันการเงินที่เข้าร่วมออสเตรเลีย นอกจากนี้ยังมี PayID ซึ่งเป็นฟีเจอร์ที่ช่วยให้ลูกค้าชําระเงินได้ด้วยข้อมูลที่จดจําได้ง่าย ลูกค้าสามารถระบุหมายเลขโทรศัพท์เคลื่อนที่หรือที่อยู่อีเมลแทนการใช้หมายเลขสาขาของธนาคาร (BSB) แบบดั้งเดิม ซึ่งจะระบุสาขาธนาคารออสเตรเลียและหมายเลขบัญชีที่เฉพาะเจาะจง

นี่คือรายการโซลูชัน RTP บางส่วน ในแต่ละปี มีหลายๆ ประเทศมากขึ้นที่พัฒนาและเปิดตัวโซลูชันของตนเอง ดูข้อมูลเพิ่มเติมเกี่ยวกับจุดที่ Stripe รองรับการชำระเงินแบบเรียลไทม์

ประโยชน์ของการชําระเงินแบบเรียลไทม์

การชําระเงินแบบเรียลไทม์มีประโยชน์หลายประการสําหรับธุรกิจ สถาบันทางการเงิน และลูกค้า ได้แก่

• การบริหารกระแสเงินสดที่แข็งแกร่งยิ่งขึ้น
  เมื่อใช้ RTP ธุรกิจจะได้รับเงินทันทีหลังจากที่ทําธุรกรรม การโอนเงินทันทีนี้ช่วยปรับปรุงการจัดการกระแสเงินสดได้อย่างมาก ช่วยให้ธุรกิจสามารถใช้เงินได้ทันทีที่ได้รับ แทนที่จะต้องรอหลายวันเพื่อให้ธุรกรรมเสร็จสิ้น ตัวอย่างเช่น ซัพพลายเออร์สามารถนำการชำระเงินจากผู้ค้าปลีกไปลงทุนกับวัตถุดิบได้ทันที โดยไม่ต้องรอเวลาในการประมวลผลตามปกติของธนาคาร

• ประสิทธิภาพและผลผลิตที่เพิ่มขึ้น
  ลักษณะเฉพาะของ RTP ช่วยให้ไม่ต้องดำเนินการในขั้นตอนการชำระเงินด้วยตนเอง เพิ่มประสิทธิภาพการดำเนินงานโดยรวม ลองพิจารณาบริษัทสาธารณูปโภค กล่าวคือ เมื่อมีธุรกรรม RTP ธุรกิจไม่จำเป็นต้องรอการเคลียร์เช็คหรือการประมวลผลการชำระเงินทางอิเล็กทรอนิกส์แบบแบตช์อีกต่อไป แต่ธุรกิจจะได้รับการชําระเงินได้ทันที ซึ่งช่วยลดภาระด้านการบริหารได้

• พร้อมให้บริการตลอด 24 ชม.
  ระบบธนาคารแบบดั้งเดิมถูกจำกัดด้วย "เวลาทำการของธนาคาร" และมักจะไม่ดำเนินการธุรกรรมในช่วงวันหยุดสุดสัปดาห์หรือวันหยุดนักขัตฤกษ์ แต่ RTP ดําเนินกิจการตลอด 24 ชั่วโมงโดยเปิดให้ธุรกิจต่างๆ ส่งและรับเงินได้ทุกเมื่อ นี่คือข้อได้เปรียบโดยเฉพาะอย่างยิ่งสําหรับธุรกิจอีคอมเมิร์ซที่มีลูกค้าในเขตเวลาที่แตกต่างกันและดําเนินการตลอดเวลา

• ปรับปรุงประสบการณ์ของลูกค้า
  ลูกค้าที่ใช้ RTP จะได้รับความสะดวกในการชําระเงินแบบทันทีได้ทุกที่ทุกเวลา วิธีนี้สามารถยกระดับประสบการณ์ของลูกค้าได้เป็นอย่างมาก โดยเฉพาะในภาคธุรกิจอีคอมเมิร์ซและบริการด้านซอฟต์แวร์ (SaaS) ตัวอย่างเช่น ลูกค้าที่ซื้อผลิตภัณฑ์ดิจิทัลสามารถชําระเงินและเข้าถึงผลิตภัณฑ์ได้ทันที ซึ่งจะช่วยสร้างขั้นตอนการซื้อที่ราบรื่นและมีประสิทธิภาพ

• ความแน่นอนในการทําธุรกรรม
  ธุรกรรม RTP ให้การยืนยันการชำระเงินทันที ช่วยให้ธุรกิจมั่นใจได้ว่าธุรกรรมเหล่านั้นได้เสร็จสมบูรณ์แล้ว สิ่งนี้อาจมีความสำคัญสำหรับอุตสาหกรรม เช่น อสังหาริมทรัพย์ เนื่องจากสามารถเร่งกระบวนการโอนและยืนยันเงินจำนวนมากได้ในทันที

• โอกาสใหม่ๆ สําหรับธุรกิจ
  นอกจากนี้ RTP ยังเปิดประตูสําหรับโมเดลธุรกิจและโอกาสใหม่ๆ อีกด้วย พิจารณาเศรษฐกิจแบบรับจ้างชั่วคราว ซึ่งผู้ทํางานอิสระและผู้รับเหมามักจะต้องรอหลายวันหรือหลายสัปดาห์เพื่อรับเงิน RTP ช่วยให้ลูกค้าชําระเงินได้ทันทีหลังจากทํางานเสร็จ ช่วยให้คนงานนอกเวลาทํางานได้ง่ายขึ้นมากและอาจดึงดูดความสามารถของอุตสาหกรรมได้มากขึ้น

• ธุรกรรมที่เต็มไปด้วยข้อมูล
  ระบบ RTP มีข้อมูลมากกว่าวิธีการชําระเงินแบบเดิมๆ ทําให้ธุรกิจมีข้อมูลเชิงลึกที่เป็นประโยชน์ ตัวอย่างเช่น ธุรกรรม RTP อาจประกอบด้วยรายละเอียดใบแจ้งหนี้ หมายเลขใบสั่งซื้อ หรือข้อมูลอื่นๆ ที่เกี่ยวข้อง ซึ่งจะช่วยให้ธุรกิจกระทบยอดการชําระเงินและจัดการบัญชีได้ง่ายขึ้น

ธุรกิจต่างๆ ต้องลงทุนในโครงสร้างพื้นฐานที่จําเป็นเพื่ออํานวยความสะดวกในการทําธุรกรรมผ่าน RTP และตรวจสอบให้แน่ใจว่าธุรกิจมีมาตรการรักษาความปลอดภัยที่ยอดเยี่ยมและมีประสิทธิภาพ

ความเสี่ยงและความท้าทายของการชําระเงินแบบเรียลไทม์

แม้ RTP จะให้ประโยชน์มากมาย แต่ก็ยังมีความซับซ้อนใหม่ๆ เข้ามาด้วย ซึ่งธุรกิจและสถาบันการเงินจะต้องดําเนินการอย่างระมัดระวัง

• ความเสี่ยงด้านการฉ้อโกงและการรักษาความปลอดภัย
  บางทีความท้าทายที่สําคัญที่สุดของ RTP ก็คือการฉ้อโกงและอาชญากรรมไซเบอร์ RTP ประมวลผลธุรกรรมได้ทันที ทำให้ธนาคารและผู้ให้บริการชำระเงิน (PSP) มีเวลาไม่มากในการตรวจจับและป้องกันกิจกรรมฉ้อโกง ตัวอย่างเช่น เมื่อธุรกรรมได้รับการประมวลผลในระบบ RTP แล้ว จะไม่สามารถย้อนกลับได้ ซึ่งอาจนำไปสู่การสูญเสียอย่างมากหากธุรกรรมนั้นเป็นการฉ้อโกง ด้วยเหตุนี้ ธุรกิจและสถาบันการเงินจึงต้องลงทุนกับเทคโนโลยีตรวจจับและป้องกันการฉ้อโกงขั้นสูงที่ทํางานได้แบบเรียลไทม์

• การลงทุนด้านเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐาน
  การติดตั้งใช้งาน RTP ต้องมีการลงทุนอย่างมากในเทคโนโลยีและโครงสร้างพื้นฐาน ธุรกิจและสถาบันการเงินต้องอัปเกรดระบบเพื่อจัดการธุรกรรมแบบเรียลไทม์ ซึ่งอาจเป็นกระบวนการที่ซับซ้อนและมีค่าใช้จ่ายสูง ตัวอย่างเช่น ธุรกิจอาจจําเป็นต้องนํา API ใหม่มาใช้ อัปเกรดระบบการธนาคารและการชําระเงินที่มีอยู่ และตรวจสอบว่าธุรกิจมีมาตรการรักษาความปลอดภัยที่จําเป็น

• การปฏิบัติตามระเบียบข้อบังคับ
  RTP มีการเปลี่ยนแปลงอย่างรวดเร็วและเป็นไปตามระเบียบข้อบังคับต่างๆ ในภูมิภาคต่างๆ ด้วยเหตุนี้ ธุรกิจและสถาบันการเงินจึงต้องตรวจสอบให้แน่ใจว่าธุรกิจปฏิบัติตามกฎหมายและข้อบังคับที่เกี่ยวข้องทั้งหมดอย่างสมบูรณ์ ซึ่งอาจเป็นเรื่องที่ท้าทายมากสําหรับธุรกิจที่ดําเนินธุรกิจในหลายเขตอํานาจศาล เนื่องจากธุรกิจเหล่านี้อาจจําเป็นต้องปฏิบัติตามกฎระเบียบที่หลากหลาย

• การทํางานร่วมกัน
  เพื่อให้ RTP มีประสิทธิภาพอย่างแท้จริง จะต้องนําไปใช้อย่างกว้างขวางและใช้งานร่วมกันได้อย่างเต็มที่กับระบบอื่นๆ ธุรกิจและสถาบันการเงินต้องยืนยันว่าระบบ RTP ของตนโต้ตอบกับระบบการชําระเงินอื่นๆ ได้อย่างราบรื่น ทั้งในระบบภายในประเทศและต่างประเทศ การทํางานร่วมกันในระดับนี้อาจเป็นสิ่งสําคัญ

• การนําไปใช้งานและความรู้ของลูกค้า
  เพื่อให้ธุรกิจได้ประโยชน์อย่างเต็มที่จาก RTP ลูกค้าจะต้องเต็มใจและใช้ระบบเหล่านี้ได้ ซึ่งต้องมีการให้ความรู้แก่ลูกค้าเกี่ยวกับประโยชน์ของ RTP และจัดการกับข้อกังวลใดๆ ที่ตนอาจมี เช่น ความปลอดภัยหรือความเป็นส่วนตัว

• การจัดการความเสี่ยงและการกํากับดูแล
  RTP มีความเสี่ยงที่แตกต่างจากระบบการชําระเงินแบบเดิมและสถาบันการเงินที่ใช้ RTP ควรคิดใหม่เกี่ยวกับกลยุทธ์การจัดการความเสี่ยง สถาบันต้องรักษาแนวทางปฏิบัติที่ดีที่สุดที่เคร่งครัดเพื่อรับมือกับความเสี่ยงในการดําเนินงาน เช่น ความล้มเหลวของระบบหรือข้อผิดพลาดของธุรกรรม

แม้การชําระเงินแบบเรียลไทม์จะมีประโยชน์เป็นอย่างมาก แต่ก็ยังมีความท้าทายหลายประการที่ต้องได้รับการจัดการอย่างระมัดระวัง ธุรกิจและสถาบันการเงินที่ต้องการนำ RTP มาใช้จะต้องมีแนวทางที่รอบคอบ ซึ่งรวมถึงการลงทุนในเทคโนโลยีที่จำเป็น การรับรองการปฏิบัติตามกฎระเบียบ การจัดการความเสี่ยงอย่างมีประสิทธิผล และการส่งเสริมการนำไปใช้ของลูกค้า