Eén ding is sinds de COVID-19-pandemie duidelijk: financiële veerkracht is een belangrijke factor voor het succes van een onderneming op lange termijn. Veel ondernemingen in Duitsland hadden tijdens de pandemie te maken met een dalende verkoop: in het eerste jaar vroegen 15.800) zelfs faillissement aan. Na een decennium van groei kromp de Duitse economische productie in 2020 aanzienlijk, waarbij het voor prijzen gecorrigeerde bruto binnenlands product (bbp) met 4,9% daalde ten opzichte van 2019.

Niet alle bedrijven hadden hier echter evenveel last van. Uit een enquête uit 2022 onder 237 bedrijven in Duitsland in alle sectoren bleek dat 39% van de bedrijven gezamenlijk als 'veerkrachtig' werd beschouwd, wat betekent dat 'ze geen werktijdverkorting registreerden en ook geen acute problemen ondervonden met de toelevering' (20%) of 'onmiddellijk na de lockdown konden herstellen van de beperkingen dankzij hun herstelvermogen' (19%).

In dit artikel lees je wat veerkracht in het algemeen betekent en wat het verschil is tussen financiële en economische veerkracht. Ook leggen we uit waarom financiële veerkracht belangrijk is voor ondernemingen in Duitsland en welke strategieën er zijn om veerkracht te versterken.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat is veerkracht?
  
• Wat is het verschil tussen financiële en economische veerkracht?
  
• Waarom is financiële veerkracht belangrijk voor ondernemingen in Duitsland?
  
• Strategieën voor de financiële veerkracht van ondernemingen in Duitsland
  

Wat is veerkracht?

De term 'veerkracht' komt oorspronkelijk uit psychologisch onderzoek en beschrijft het vermogen van 'een particulier om zich succesvol te ontwikkelen ondanks ongunstige levensomstandigheden en kritieke levensomstandigheden'. Op dezelfde manier is economische veerkracht het vermogen van een bedrijf om onvoorziene crises in de bredere economie op te vangen. Het maakt niet uit wat voor soort crisis het is: een wereldwijde pandemie, geopolitieke spanningen, verstoorde toeleveringsketens, stijgende energieprijzen of een plotselinge daling van de vraag.

Veerkracht heeft twee facetten. Ten eerste omvat zij het preventieve vermogen om een verstorende gebeurtenis het hoofd te bieden. Ten tweede kan zij verwijzen naar het reactieve vermogen om na een crisis zo snel mogelijk te herstellen. Daarom worden ondernemingen die robuust zijn of anderszins in staat zijn om te herstellen, 'veerkrachtig' genoemd. Ondernemingen die deze kenmerken niet hebben, kunnen daarentegen als kwetsbaar worden beschouwd.

Er zijn verschillende vormen van veerkracht voor ondernemingen:

• Technologische veerkracht: Deze term beschrijft de veerkracht van een onderneming tegen cyberaanvallen en technische verstoringen door gerichte investeringen in digitale beveiliging en innovatiemogelijkheden.
  
• Organisatorische veerkracht: Deze term betekent dat een onderneming flexibel blijft, zelfs onder moeilijke omstandigheden, met succes werknemers behoudt en integreert, en haar processen aanpast aan nieuwe omstandigheden.
  
• Veerkracht van het management: Deze term beschrijft het vermogen van managers om proactief en besluitvaardig te handelen in crises en preventieve maatregelen te nemen om de onderneming te stabiliseren.
  
• Veerkracht van medewerkers: Dit is het vermogen van medewerkers om met veranderingen en stress om te gaan, versterkt door training en een ondersteunende bedrijfscultuur.
  
• Veerkracht van de toeleveringsketen: Deze term beschrijft hoe goed een onderneming kan reageren op verstoringen in de toeleveringsketen door flexibel vervangingen aan te schaffen en risico's in een vroeg stadium te identificeren.
  
• Ecologische veerkracht: Dit is het vermogen van een onderneming om zich aan te passen aan veranderingen in het milieu, zoals klimaatverandering, en om duurzaam te voldoen aan wettelijke vereisten.
  

Wanneer veerkracht echter wordt besproken in de context van ondernemingen, gaat het meestal om financiële of economische veerkracht.

Wat is het verschil tussen financiële en economische veerkracht?

Financiële veerkracht verwijst naar het vermogen van een onderneming om financieel stabiel te blijven, zelfs in tijden van crisis. Financiële veerkracht wordt onder meer bepaald door de volgende aspecten:

• liquiditeit
  
• reserves
  
• kapitaalstructuur
  
• kostenfactoren
  
• bronnen van inkomsten
  
• solvabiliteit
  
• financiële planning
  

De centrale vraag bij financiële veerkracht is altijd: "Kan de onderneming haar rekeningen betalen en economisch blijven opereren, zelfs tijdens een crisis?" Op deze manier is het een deelgebied van economische veerkracht. Naast financiële stabiliteit bestaat economische veerkracht uit andere structurele en strategische elementen die kunnen bijdragen aan de veerkracht van een onderneming. Deze omvatten:

• een veerkrachtig bedrijfsmodel
  
• een aanpasbare organisatiestructuur
  
• betrouwbare partnerschappen en netwerken
  
• effectief risicobeheer
  
• het vermogen tot innovatie
  

Waarom is financiële veerkracht belangrijk voor ondernemingen in Duitsland?

Financiële veerkracht is belangrijk om economische crises te overleven en het voortbestaan van een onderneming op lange termijn veilig te stellen. Deze kan worden vergeleken met een beschermend schild, omdat het bedrijven helpt betaling te halen, insolventie te voorkomen en het vertrouwen van onderneming en kredietverstrekkers te behouden.

Financieel veerkrachtige bedrijven zijn beter in staat om crises het hoofd te bieden en deze ook strategisch in hun voordeel te gebruiken. Volgens een rapport uit 2023 heeft slechts een vijfde van de kleine en middelgrote ondernemingen (mkb) in Duitsland zo'n hoge mate van veerkracht dat ze zelfs nog sterker uit crises kunnen komen. Andere bedrijven moeten genoeg geld sparen, maar veerkrachtige ondernemingen blijven financieel flexibel. Hierdoor kunnen ze bijvoorbeeld investeren in innovatie en een concurrentievoordeel behalen.

Uitdagingen in Duitsland

Financiële en economische veerkracht is vooral relevant voor ondernemingen in Duitsland, omdat ze met specifieke uitdagingen worden geconfronteerd.

Hoge energieprijzen

De energiekosten in Duitsland behoren tot de hoogste ter wereld. Dit treft met name energie-intensieve bedrijfstakken en kan de economische veerkracht en het concurrentievermogen van particuliere ondernemingen verzwakken. De getroffen ondernemingen zijn gedwongen extreem kostenefficiënt te zijn.

Tekort aan geschoolde arbeidskrachten

Demografische veranderingen hebben geleid tot een tekort aan geschoolde arbeidskrachten in Duitsland. Volgens het Duitse Economisch Instituut (IW) had het land een tekort aan meer dan 530.000 geschoolde arbeidskrachten in 2024. In 2027 kan dit aantal oplopen tot 728.000. Het tekort aan geschoolde arbeidskrachten verhoogt de personeelskosten omdat ondernemingen worden gedwongen hogere lonen te betalen of te investeren in dure wervingsmaatregelen. Tegelijkertijd kan het gebrek aan gekwalificeerde werknemers de productiviteit verminderen en innovatieprojecten vertragen, wat ook een negatieve impact kan hebben op de financiële veerkracht.

Duurzaamheidsvereisten

Volgens het federale ministerie van Economische Zaken en Energie 'vormt de combinatie van ambitieuze Climate Protection en duurzame economische groei... een belangrijke controle voor het huidige economische beleid.' Ondernemingen in Duitsland staan onder toenemende druk om duurzaam te opereren. Dit vereist investeringen in milieuvriendelijke technologieën en processen, wat in ieder geval op korte termijn financiële lasten met zich mee kan brengen.

Wereldwijde uitdagingen

Naast binnenlandse uitdagingen beïnvloeden ook wereldwijde ontwikkelingen de economische stabiliteit van ondernemingen in Duitsland.

Wereldwijde concurrentiedruk

Ondernemingen in Duitsland ervaren steeds meer druk van internationale concurrenten, met name China. Uit een enquête van het Duitse Economisch Instituut blijkt dat 78% van de ondervraagde ondernemingen met concurrenten uit China meldt dat Chinese concurrenten vergelijkbare producten tegen aanzienlijk lagere prijzen aanbieden. Deze prijsdruk dwingt ondernemingen in Duitsland hun marges te verkleinen of investeringen uit te stellen, wat hun financiële veerkracht aantast.

Geopolitieke spanningen

Internationale conflicten en onzekerheden kunnen een aanzienlijke druk leggen op de economische stabiliteit van ondernemingen in Duitsland. Uit een onderzoek van de Deutsche Bundesbank blijkt bijvoorbeeld dat toenemende geopolitieke risico's in handelspartnerlanden de invoer duurder kunnen maken en toeleveringsketens kunnen verstoren. Bovendien kunnen maatregelen zoals invoerheffingen directe economische gevolgen hebben. Geschat wordt dat basisheffingen van 20% op invoer uit de EU en 60% op invoer uit China voor Duitsland een economische schade van € 33 miljard zouden veroorzaken.

Strategieën voor de financiële veerkracht van ondernemingen in Duitsland

Om een onderneming crisisbestendig te maken, zijn bepaalde strategieën voor financiële veerkracht nodig.

Proactief liquiditeitsbeheer

Een belangrijk element van financiële veerkracht is het waarborgen van de solvabiliteit op lange termijn door middel van goed liquiditeitsbeheer. Besluitvormers moeten de huidige liquiditeitsbehoeften van hun onderneming kennen en weten hoe deze zich in verschillende scenario's zullen ontwikkelen. Cashflowprognoses en stresstests helpen om in een vroeg stadium te anticiperen op knelpunten. Berekeningen met behulp van kunstmatige intelligentie (AI) kunnen helpen bij het evalueren van complexe gegevenssets en het maken van liquiditeitsvoorspellingen.

De basis van toekomstgericht liquiditeitsbeheer is volledige controle over alle cashflow en relevante kerncijfers. Met Stripe Payments kun je alle transacties in real time vastleggen en overzichtelijk bekijken op een gepersonaliseerd Dashboard. Bovendien kun je met Payments je klanten lokale betaalmethoden aanbieden en wereldwijd betalingen ontvangen.

Een uitgebreid noodplan moet ook deel uitmaken van toekomstgericht liquiditeitsbeheer. Idealiter omvat dit duidelijke verantwoordelijkheden en procedures in het geval van onvoorziene gebeurtenissen die de liquiditeit van de onderneming in gevaar brengen.

Diversificatie van bronnen van inkomsten

Ondernemingen die niet afhankelijk zijn van een grote klant of een enkel product vergroten hun economische veerkracht. Er zijn verschillende manieren om bronnen van inkomsten te diversifiëren. Zo is er de melkkoestrategie: een bijzonder winstgevende kernonderneming zorgt ervoor dat inkomsten kunnen stromen naar nieuwe ideeën, producten en diensten. Dit betekent dat ondernemingen een veilige bron van inkomsten hebben die hen in staat stelt om in andere gebieden te investeren. Brede diversificatie is een tweede strategie, waarbij een onderneming verschillende, even sterke inkomsten stromen opbouwt, zoals verschillende diensten of productlijnen.

Stripe Billing kan je helpen je inkomsten te diversifiëren. Met Billing kun je bijvoorbeeld Subscriptions en [terugkerende facturen) of facturen voor gebruiksgebaseerde diensten beheren. Als je een digitale marktplaats of een online platform wilt exploiteren, kun je betaalopties integreren met Stripe Connect.

Kostenflexibiliteit

Vaste kosten binden kapitaal op de lange termijn en beperken de financiële flexibiliteit. Variabele kosten bieden daarentegen de mogelijkheid om uitgaven snel aan te passen aan de huidige onderneming. Veerkrachtige ondernemingen proberen daarom hun kostenstructuur zo in te richten dat vaste verplichtingen zoveel mogelijk worden verminderd en variabele regelitems toenemen. Zo kunnen specifieke taken bijvoorbeeld door freelancers worden uitgevoerd in plaats van door vaste werknemers. Op deze manier kunnen ondernemingen de kosten (in dit geval personeelskosten) in economisch moeilijke situaties onmiddellijk verlagen.