Werkkapitaal en operationeel kapitaal staan centraal in een functionerende onderneming voor de manier waarop deze geld verplaatst, risico's afhandelt en of de onderneming groeit of stilstaat. Maar hoewel deze twee vormen van kapitaal verschillende onderdelen van de financiële strategie van een onderneming weerspiegelen, worden ze vaak verkeerd begrepen of door elkaar gehaald. Begrijpen hoe ze werken, hoe ze van elkaar verschillen en wanneer je je op welke moet concentreren, is essentieel. Hieronder vind je een duidelijke vergelijking van operationeel kapitaal en werkkapitaal, en leer je hoe ze bepalend zijn voor de manier waarop ondernemingen draaien, opereren en groeien.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat is werkkapitaal?
  
• Wat is operationeel kapitaal?
  
• Wat is het verschil tussen operationeel kapitaal en werkkapitaal?
  
• Wanneer moet een onderneming prioriteit geven aan operationeel kapitaal?
  
• Wanneer moet een onderneming prioriteit geven aan werkkapitaal?
  
• Hoe ondernemingen zowel het werk- als het operationele kapitaal kunnen verbeteren
  

Wat is werkkapitaal?

Werkkapitaal is het geld waarover je onderneming beschikt om de dagelijkse activiteiten draaiende te houden. Dit dekt de basisbehoeften: het betalen van werknemers en leveranciers, het aanvullen van voorraad en het hanteren van eventuele verrassingen op korte termijn. Werkkapitaal geeft aan of je over voldoende liquide middelen beschikt om aan je kortetermijnverplichtingen te voldoen en kansen te benutten, of dat je in een cashcrisis dreigt te raken. Als je te veel hebt, zit je mogelijk op inactief kapitaal dat beter ergens in kan worden geïnvesteerd. Als je te weinig hebt, loop je het risico dat je je onmiddellijke verplichtingen niet na kunt komen.

Om werkkapitaal te berekenen, trek je de vlottende schulden af van je vlottende activa.

Vlottende activa omvatten:

• Contanten en equivalenten

• Debiteuren (d.w.z. onbetaalde klantfacturen)

• Voorraad die je binnen het jaar verwacht te verkopen

Vlottende schulden omvatten:

• Crediteuren

• Kortlopende leningen

• Opgebouwde kosten (bijv. aanstaande omzetbelasting)

Als je activa hoger zijn dan je schulden, heb je een positief werkkapitaal, wat meestal duidt op stabiliteit. Als het andersom is, heb je een negatief werkkapitaal, wat een waarschuwingsteken kan zijn.

Het is ook belangrijk om veranderingen in werkkapitaal in de loop van de tijd bij te houden. Een krimpend kapitaal kan worden veroorzaakt door het volgende:

• Klanten doen er langer over om te betalen

• Je hebt te veel voorraad

• De kosten stijgen sneller dan de verkoop

Hoewel geen van deze oorzaken direct in de werkkapitaalformule worden weergegeven, zijn ze allemaal wel van invloed op het totaalbedrag.

Wat is operationeel kapitaal?

Terwijl werkkapitaal over de liquiditeit en onmiddellijke cashflow gaat, is operationeel kapitaal (afkorting voor operationeel werkkapitaal) het kapitaal dat betrokken is bij het uitvoeren van je kernactiviteiten.

Operationeel kapitaal omvat niet:

• Contanten en equivalenten

• Investeringen op korte termijn

• Kortlopende schulden

Je kunt een solide werkkapitaal hebben (d.w.z. veel liquiditeit), maar toch beperkt zijn als je niet genoeg in voorraad hebt geïnvesteerd of niet genoeg omzet binnenhaalt.

Omgekeerd kun je veel activa hebben, maar weinig geld, waarbij al je geld vastzit in voorraad en je niet genoeg liquiditeit hebt om in de kortetermijnbehoeften te dekken. Die onevenwichtigheid kan leiden tot frictie of stilstaan van de onderneming.

Operationeel kapitaal geeft je inzicht in hoe goed je onderneming is gepositioneerd om op dezelfde manier te blijven functioneren. Het gaat erom dat je het juiste kapitaal op de juiste plaatsen hebt om je activiteiten in de loop van de tijd te kunnen ondersteunen.

Wat is het verschil tussen operationeel kapitaal en werkkapitaal?

Werkkapitaal en operationeel kapitaal zijn nauw verwant, maar ze hebben verschillende functies en weerspiegelen verschillende maatstaven voor de financiële gezondheid van je onderneming.

• Werkkapitaal gaat over liquiditeit: Heb je voldoende contanten (of equivalenten) om aan je onmiddellijke verplichtingen te voldoen?

• Operationeel kapitaal gaat over capaciteit: Heb je de middelen om de onderneming draaiende te houden en te laten groeien?

We gaan kijken hoe deze termen van elkaar verschillen.

Toepassingsgebied

Werkkapitaal is een momentopname van de kortetermijnsolvabiliteit. Het omvat contant geld, voorraad, vorderingen en te betalen facturen.

Operationeel kapitaal gaat meer over hoe je dagelijkse activiteiten de liquiditeit beïnvloeden. Het maakt deel uit van het werkkapitaal, maar in werkkapitaal zijn ook contant geld en kortetermijninvesteringen opgenomen.

Doel

Werkkapitaal vertelt je of je onderneming haar financiële verplichtingen op korte termijn aankan, zoals het betalen van leveranciers, het uitbetalen van de salarissen of het aanvullen van de voorraad.

Operationeel kapitaal weerspiegelt hoe goed je onderneming is gekapitaliseerd om dagelijks te opereren.

Zakelijk gebruik

Financiële teams houden werkkapitaal nauwlettend in de gaten om cashflowniveaus en liquiditeitsrisico's te meten. Dit vereist meer aandacht tijdens plannings-, investerings- of uitbreidingsfasen, wanneer je beslist wat je wilt bouwen, kopen of upgraden om je doelen te bereiken.

In operationeel kapitaal zijn geen financieringsbeslissingen opgenomen. Het kan snel veranderen op basis van wanneer klanten betalen, voorwaarden van leveranciers of voorraadniveaus.

Het doel is om zowel werkkapitaal als operationeel kapitaal in evenwicht te brengen. Als je van beide te weinig hebt, loop je het risico op kortetermijnproblemen.

Wanneer moet een onderneming prioriteit geven aan operationeel kapitaal?

Operationeel kapitaal is het belangrijkst wanneer je je richt op het opbouwen of uitbreiden van je kernonderneming: de infrastructuur, tools en mogelijkheden die de manier waarop je werkt en groeit bepalen. Dan is het zinvol om operationeel kapitaal centraal te stellen.

Je onderneming groeit of breidt uit

Het openen van nieuwe locaties, het toevoegen van een productlijn of het betreden van een nieuwe markt vereisen allemaal flinke investeringen. Je hebt waarschijnlijk het volgende nodig:

• Apparatuur

• Verbouwing van onroerend goed

• Technologische upgrades

• Nieuwe logistieke of afhandelingsinfrastructuur

Dit zijn langetermijninvesteringen in je operationele capaciteit en ze vereisen een solide basis aan operationeel kapitaal om ervoor te zorgen dat je nog steeds aan je kortetermijnverplichtingen kunt voldoen.

Je verbetert de onderneming

Soms gaat het om verbeteren in plaats van alleen groeien. Het upgraden van een verouderde productielijn of investeren in automatisering verandert misschien niet je voetafdruk, maar het kan de output verbeteren, de kosten per eenheid verlagen en personeel vrijmaken voor werk met een hogere waarde.

Deze investeringen verhogen de efficiëntie en het concurrentievermogen, maar zetten je operationeel kapitaal onder druk.

Met operationeel kapitaal kun je de onderneming dagelijks draaiende houden, zelfs tijdens snelgroeiende fasen.

Wanneer moet een onderneming prioriteit geven aan werkkapitaal?

Werkkapitaal wordt topprioriteit als flexibel en solvabel blijven je belangrijkste doelen zijn. Als je onderneming krap bij kas zit of door volatiliteit gaat, moet je het werkkapitaal goed in de gaten houden. Laten we eens dieper ingaan op wanneer dit je volledige aandacht verdient.

Cashflow wordt krap

Als je moeite hebt met het betalen van salarissen, de huur of leveranciers, heb je waarschijnlijk te maken met een tekort aan werkkapitaal. Dat betekent niet altijd dat de zaken slecht gaan. Het kan ook komen door:

• Klanten betalen langzamer dan normaal

• Voorraad blijft langer liggen dan verwacht

• Onkosten zijn sneller gestegen dan inkomsten

In elk van deze gevallen moet je je liquiditeit snel verhogen.

Je gaat een slappe tijd of recessie tegemoet

Tijdens recessies of slappe periodes kunnen de inkomsten dalen. Als dat gebeurt, moet je het geld dat je hebt zo slim mogelijk gebruiken. Dat kan betekenen:

• Minder voorraadbestellingen

• Uitstel van onnodige uitgaven

• Een grotere cashbuffer aanhouden

Het doel is om de activiteiten stabiel te houden zonder afhankelijk te zijn van externe financiering.

De verkoop groeit snel, maar het beschikbare geld niet

Ironisch genoeg kan groei het werkkapitaal onder druk zetten. Als de verkoop piekt, moet je mogelijk:

• Meer voorraad inkopen

• Meer personeel aannemen

• Vertraagde betalingen van nieuwe klanten dekken

Elk van deze situaties kost geld voordat de inkomsten daadwerkelijk binnenkomen. Tenzij je zorgvuldig omgaat met werkkapitaal, kan groei de liquiditeit schaden.

Financiering is duur of moeilijk te krijgen

Wanneer de rente hoog is of kredietverstrekkers terughoudend zijn, wordt extern kapitaal duurder of gewoon minder beschikbaar, waardoor je interne cashflow belangrijker wordt. Efficiënt beheer van het werkkapitaal helpt je om:

• Leningen met een hoge rente te vermijden

• Minder op kredietlijnen te vertrouwen

• Meer controle over timing en risico te houden

Er doet zich een strategische kans voor

Soms bepaalt timing de beslissing. Afhankelijk van de situatie kan het hebben van de flexibiliteit en kapitaal om direct te kunnen handelen je een betekenisvolle voorsprong geven. Bijvoorbeeld in deze situaties:

• Apparatuur is met korting verkrijgbaar

• Een concurrent verkoopt activa

• Rentetarieven zijn gunstig voor een grote aankoop

Werkkapitaal is natuurlijk altijd belangrijk, maar het wordt extreem belangrijk wanneer het liquiditeitsrisico toeneemt. Als je vermogen om facturen te betalen, voorraad aan te vullen of zonder onderbreking te kunnen doorwerken in gevaar komt, moet je daar prioriteit aan geven.

Hoe ondernemingen zowel het werk- als het operationele kapitaal kunnen verbeteren

Werkkapitaal en operationeel kapitaal kunnen verschillende doelen dienen, maar het verbeteren ervan begint vaak met hetzelfde principe: meer halen uit de middelen die je al hebt en bewust nieuw kapitaal inzetten. Ga als volgt te werk om beide te versterken zonder te overdrijven:

• In vorderingen sneller: Maak het makkelijker en sneller voor klanten om je te betalen. Dat kan betekenen dat de voorwaarden voor betalingen worden aangescherpt, dat vroegtijdige betalingen worden gestimuleerd of dat betere systemen worden geïmplementeerd. Stripe Invoicing maakt het gemakkelijk om betalingen te ontvangen, vaak in minder dan 24 uur.

• Bewust beheer van crediteuren: Profiteer optimaal van overeengekomen betaalvoorwaarden en onderhandel waar mogelijk over langere termijnen. Bij strategisch gebruik kunnen crediteuren een kortetermijnbuffer vormen zonder de relatie met leveranciers te schaden.

• Verminder overtollige voorraad: Voorraad die blijft liggen kost geld. Houd de omloopsnelheid bij, verminder de voorraad van langzaamverkopende artikelen en voorkom overbestellingen. Een efficiënter voorraadbeheer zorgt voor meer liquiditeit en een kortere werkkapitaalcyclus.

• Hou bedrijfskosten onder controle: Voer een uitgavenanalyse uit om te zien waar geld verloren gaat, zoals ongebruikte abonnementen, te dure leveranciers of onnodige processen. Elke euro die je bespaart zonder dat dit ten koste gaat van de prestaties, versterkt je werkkapitaal.

• Automatiseer waar mogelijk: Tools die het bijhouden van debiteuren, crediteuren en uitgaven automatiseren, kunnen de geldstroom verbeteren en handmatige knelpunten wegnemen. Hoe nauwkeuriger je de cashcycli beheert, hoe sterker je werkkapitaal wordt.

• Faseer uitgaven strategisch: Niet alles hoeft in één keer te worden gekocht. Het leasen van apparatuur of het spreiden van betalingen over de gebruiksduur van een product kan kapitaal behouden en je toch toegang geven tot de middelen die je nodig hebt.

• Bevorder de efficiëntie: Gestroomlijnde workflows, slimmere inkoop of automatisering kunnen de hoeveelheid kapitaal verminderen die je nodig hebt om op volledige capaciteit te draaien. Door je kapitaal-outputratio te verlagen, haal je meer uit elke euro.

• Plan vooruit voor kapitaalbehoeften: Breng 12-36 maanden aan verwachte investeringen in kaart (bijv. apparatuur, software, werving, ruimte) voor kapitaalplanning. Proactief zijn verkleint de kans op chaos of overbelasting tijdens groeifasen.

• Gebruik kortetermijnfinanciering waar het zinvol is: Als er een tijdelijke geldgebrek is of als er moet worden geïnvesteerd vóórdat inkomsten binnenkomen, biedt Stripe Capital snelle, flexibele toegang tot geld.

Het verbeteren van werkkapitaal en operationeel kapitaal geeft je ademruimte. De sterkste ondernemingen beheren hun geld strak genoeg om flexibel te blijven en investeren verstandig genoeg om te blijven ontwikkelen.