De Wet op het witwassen van geld gaat de strijd aan tegen de toename van het witwassen van geld in Duitsland en daarbuiten. Deze wet is er om bedrijven te beschermen, maar bedrijven moeten ook aan bepaalde verplichtingen voldoen om legaal te kunnen werken. In ons artikel leggen we uit wat witwassen is en wat de Wet op het witwassen van geld inhoudt. We vertellen wie erdoor geraakt wordt, wat de laatste veranderingen zijn en wat deze betekenen voor bedrijven.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat is witwassen?
  
• Wat is de Wet op het witwassen van geld?
  
• Voor wie geldt de Wet op het witwassen van geld?
  
• Wat moeten bedrijven doen volgens de Wet op het witwassen van geld?
  
• Wat is er nieuw in de Wet op het witwassen van geld?
  

Wat is witwassen?

Witwassen (afgekort 'ML') is het illegaal in legale financiële en zakelijke circuits brengen van geld. Hierdoor ontstaat 'zwart geld' dat afkomstig is van corruptie, diefstal, afpersing, illegaal gokken of de handel in drugs en wapens. Het geld wordt via verschillende rekeningen of bedrijven rondgesluisd totdat niet meer te achterhalen is waar het vandaan komt of van wie het is.

Het Bureau van de Verenigde Naties voor drugs- en misdaadbestrijding (UNODC) schat dat er wereldwijd elk jaar tussen de 800 miljard en 2 biljoen dollar aan geld wordt witgewassen. Naar schatting wordt er in Duitsland elk jaar ongeveer 100 miljard euro witgewassen. Alleen al in 2022 registreerde de politie daar 22.614 gevallen van witwassen. In Duitsland is het aantal gevallen van witwassen de afgelopen jaren steeds verder gestegen, terwijl de criminaliteit in het algemeen is afgenomen.

Witwassen is niet alleen een serieuze economische uitdaging, maar ook een groot veiligheidsrisico, omdat het criminele organisaties en terroristen de middelen geeft om illegale activiteiten te financieren. Om witwassen en georganiseerde misdaad te bestrijden, hebben veel landen strenge wettelijke eisen en controlemechanismen ingevoerd, die autoriteiten de bevoegdheid geven om verdachte transacties op te sporen, te onderzoeken en te voorkomen. Witwassen is ook in Duitsland illegaal en kan worden bestraft met een geldboete of een gevangenisstraf van maximaal vijf jaar, volgens § 261 StGB.

Hoe werkt het witwassen van geld?

Het Duitse Federale Bureau voor Strafrechtelijk Onderzoek verdeelt het witwasproces in drie fasen. In fase één, de 'plaatsingsfase', wordt illegaal geld eerst in de legale economische kringloop gebracht door grote bedragen te storten bij kredietinstellingen, gebruik te maken van geldtransferdiensten of dure goederen te kopen met contant geld. In fase twee, de 'verduisteringsfase', worden ingewikkelde transacties gedaan om de herkomst van het geld te verbergen. Dit kan bijvoorbeeld het overmaken van geld tussen verschillende bankrekeningen, landen en valuta's zijn, het uitvoeren van nep-transacties of het gebruik van brievenbusmaatschappijen. Door het verbergen wordt het verband tussen illegale fondsen en hun bron verbroken. In fase drie, de 'integratiefase', komt het geld vanuit een ogenschijnlijk legale bron terug in de economische kringloop terecht, waar het uiteindelijk bij de criminelen terechtkomt. De criminelen kunnen het dan gebruiken als legaal verdiend geld om onroerend goed of andere activa te kopen.

Wat is de Wet op het witwassen van geld?

De Wet op het witwassen van geld (GwG - Geldwäschegesetz) is een Duitse wet die het witwassen van geld strafbaar stelt en door de autoriteiten kan worden opgespoord. De wet is preventief van aard en verplicht bepaalde groepen mensen en economische actoren tot bijzondere zorgvuldigheid en toezicht, zodat het witwassen van geld zo vroeg mogelijk kan worden opgespoord. De EU-richtlijn inzake de bestrijding van het witwassen van geld (AMLD) vormt de basis van de GwG, die in het kader van de nationale wetgeving moet worden geïmplementeerd. De eerste AMLD werd in 1991 gelanceerd. De richtlijn is sindsdien vele malen bijgewerkt om haar aan te passen aan de veranderende internationale praktijken en technieken op het gebied van het witwassen van geld. Het primaire doel van de AMLD en de GwG is het voorkomen van anonieme economische transacties en het terugdringen van het witwassen van geld. Bovendien zijn ze bedoeld om de financiering van terrorisme en belastingontduiking tegen te gaan.

Voor wie geldt de Wet op het witwassen van geld?

De GwG geldt voor zowel particulieren als bepaalde economische actoren. Voor particulieren is de GwG vooral relevant voor contante betalingen en transacties. In Duitsland geldt een persoonlijke vrijstelling van 10.000 euro. Als iemand meer op zijn rekening wil storten, moet hij kunnen aantonen waar het geld vandaan komt. Voor nieuwe klanten kunnen banken al om bewijs vragen vanaf een bedrag van 2.500 euro. Voor particulieren geldt de persoonlijke vrijstelling van 10.000 euro ook voor de aankoop van goederen. Als iemand bijvoorbeeld 12.000 euro contant wil betalen voor een auto, moet hij bereid zijn zijn persoonlijke gegevens te verstrekken. Dealers moeten de transactie ook schriftelijk vastleggen op een formulier.

Om witwassen te voorkomen, stelt de GwG bepaalde eisen aan bepaalde bedrijven en personen, die veel verder gaan dan de financiële wereld. De eisen staan vermeld in artikel 2.

GwG-verplichte partijen uit de financiële sector:

• Kredietinstellingen
  
• Financiële dienstverleners
  
• Betalingsinstellingen
  
• Instellingen voor elektronisch geld (e-geld)
  
• Agentschappen voor betalingsdiensten en e-geld
  
• Onafhankelijke commerciële spelers op het gebied van betalingsdiensten of e-geld
  
• Aanbieders van digitale wallets en cryptovaluta's
  
• Financiële bedrijven
  
• Financiële en ere-beleggingsbemiddelaars
  
• Verzekeringsmaatschappijen
  

GwG-verplichte partijen uit de niet-financiële sector:

• Goederenverwerkers (groothandel en detailhandel)
  
• Kunsthandelaren
  
• Kunsthandelaren
  
• Makelaars
  
• Verzekeringsmakelaars
  
• Accountants
  
• Boekhouders
  
• Beheerders
  
• Bedrijven die financiële beleggingen beheren
  
• Dienstverleners voor bedrijven
  
• Accountants en belastingadviseurs
  
• Advocaten
  
• Juridisch adviseurs
  
• Juridische adviseurs van de Kamer
  
• Octrooijuristen
  
• Notarissen
  
• Organisatoren en agenten van kansspelen
  

Bedrijven die hiermee te maken hebben, moeten goed kijken naar de regels voor het witwassen van geld om te controleren aan welke verplichtingen ze moeten voldoen in hun zakelijke contacten met klanten. Dit is ook voor hun eigen bescherming; criminelen gebruiken niet alleen grote internationale bedrijven voor het witwassen van geld, maar ook kleine en middelgrote bedrijven. Sectoren waar vaak grote sommen contant geld worden uitgegeven, zoals juweliers, horlogemakers, handelaren in luxeartikelen, auto's, entertainmentelektronica en kunst en antiek, zijn bijzonder kwetsbaar.

Welke verplichtingen hebben bedrijven onder de Wet op het witwassen van geld?

Volgens de AMLA moeten bedrijven een aantal elementen doen om witwassen te voorkomen. Aan de ene kant gaat het om goed risicobeheer, dat moet passen bij wat voor soort bedrijf je hebt en hoe groot het is. Aan de andere kant zijn er een paar zorgvuldigheidsverplichtingen die gaan volgens het Know your Customer (KYC)-principe:

Vereiste risicobeheersmaatregelen:

• Een zorgvuldige, volledige en passende risicoanalyse van verkooppartners uitvoeren, documenteren en regelmatig bijwerken
  
• Het nemen van individuele, bedrijfs- of interne veiligheidsmaatregelen die voortvloeien uit de risicoanalyse
  
• Een goed controlemechanisme opzetten
  
• Regelmatige info aan het personeel over het witwassen van geld
  
• Misschien een witwasfunctionaris en zijn assistenten aanstellen
  
• Voldoen aan de regels voor het vastleggen en bewaren van gegevens: identiteitsbewijzen moeten worden gekopieerd of digitaal worden vastgelegd
  

Due diligence-verplichtingen voor bedrijven:

• Duidelijke identificatie van de contractpartner of de persoon die namens hem optreedt
  
• Controleren van relaties met agentschappen
  
• Informatie verzamelen en beoordelen over het doel en het soort zakelijke relatie dat je wilt
  
• Nagaan of het geld afkomstig is van een politiek prominente persoon (PEP).
  
• Voortdurende controle van zakelijke relaties en transacties
  
• Illegale activiteiten melden aan het Centraal Bureau voor Financiële Transactieonderzoeken (FIU) met behulp van de software "goAML"
  
  • Contante stortingen van meer dan 10.000 euro
    
  • Het vervoeren of opslaan van grote hoeveelheden contant geld
    
  • Snel akkoord gaan met slechte investeringsvoorwaarden
    
  • Bewijs van meerdere rekeningen bij dezelfde bank of andere banken
    

Bedrijven die verdachte activiteiten niet melden of zich niet aan de antiwitwasregels houden, kunnen hoge boetes krijgen. Volgens artikel 56 van de GwG kunnen er in veel gevallen boetes tot 150.000 euro worden opgelegd. Bij ernstige, herhaalde en systematische overtredingen kunnen boetes tot 5 miljoen euro (of 10% van de omzet van het voorgaande jaar) worden opgelegd. Bovendien hebben de verantwoordelijke toezichthoudende en administratieve autoriteiten het recht om definitieve beslissingen over boetes op hun eigen website openbaar te maken (d.w.z. de namen van overtreders te publiceren).

Wat is er anders in de Wet op het witwassen van geld 2022?

Nieuwe technologieën hebben nieuwe manieren voor het witwassen van geld mogelijk gemaakt, waar criminelen gebruik van maken. Het is belangrijk om de wetgeving steeds aan te passen aan de nieuwe eisen. Dit gebeurt zowel op EU-niveau, zoals onlangs met de zesde versie van de antiwitwasrichtlijn (AMLD6) die in 2020 van kracht werd, als op nationaal niveau met de regelmatig bijgewerkte en uitgebreide GwG. Een van de nieuwste toevoegingen is de wet ter verbetering van de strafrechtelijke bestrijding van witwassen, die bedoeld is om de vervolging door de autoriteiten te vereenvoudigen. Daarnaast vallen cryptovaluta's en de bijbehorende financiële dienstverleners onder de Wet op het witwassen van geld.

Een andere belangrijke toevoeging aan de GwG is de wet inzake het transparantieregister en financiële informatie (TraFinG), die op 1 augustus 2021 van kracht is geworden. Deze wet bepaalt dat alle bedrijven, clubs, verenigingen, stichtingen en andere spelers verplicht zijn om de gegevens van hun uiteindelijke begunstigden door te geven aan het transparantieregister. Het transparantieregister verplicht de meeste Duitse bedrijven om specifieke gegevens te melden, zoals de openbaarmaking van uiteindelijk begunstigden, met als doel hun bedrijfsstructuur, eigendom, cashflow en toezicht bloot te leggen. Dit moet het mogelijk maken om het register van de EU-lidstaten te koppelen en de Europese vervolging te vereenvoudigen op basis van de gegevens van alle meldingsplichtige bedrijven. Het niet nakomen van de meldingsplicht aan het transparantieregister wordt bestraft met hoge boetes van het Bundesverwaltungsamt (federaal administratiekantoor). Eenmanszaken, vennootschappen en particuliere partnerschappen hoeven deze gegevens niet te verstrekken. Alleen bepaalde instanties hebben toegang tot het volledige transparantie register: sinds november 2022 is onbeperkte toegang voor het publiek niet meer toegestaan. Het Europees Hof van Justitie (EHJ) heeft bepaald dat inzage alleen is toegestaan als er een gerechtvaardigd belang is, wat op verzoek kan worden gecontroleerd.