Zelfstandig ondernemerschap in Duitsland valt uiteen in twee categorieën: vrije beroepen en handelsactiviteiten. Sommige beroepen kunnen gemakkelijk worden ingedeeld als vrije beroepen of handelsactiviteiten, maar de situatie kan ingewikkelder zijn, met name bij nieuwere beroepen op het gebied van IT, marketing of coaching. In dit artikel gaan we in op vragen over vrije beroepen, handelsactiviteiten en zelfstandig ondernemerschap.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat is een handelsactiviteit?
  
• Wat is een vrij beroep?
  
• Wat is het verschil tussen een vrij beroep en een handelaar
  
• Wat is een gecombineerde activiteit?
  
• Vrij beroep of handelaar: de voor- en nadelen
  
• Hoe registreer je je als handelaar?
  
• Hoe meld je je aan als vrij beroep?
  

Wat is een handelsactiviteit?

Iedereen die als zelfstandige wil werken in de industrie, handel of bedrijfsleven, moet zijn of haar activiteit registreren. Alle activiteiten worden in eerste instantie als handel beschouwd, tenzij ze door het belastingkantoor expliciet als activiteiten in het kader van een vrij beroep worden erkend. Ongeacht het soort activiteit worden vennootschappen (GmbH's en Aktiengesellschaften, oftewel besloten en naamloze vennootschappen) vanwege hun rechtsvorm automatisch als commercieel aangemerkt.

Wat is een vrij beroep?

Vrije beroepen zijn een soort van zelfstandig ondernemerschap. Om als 'vrij beroep' te worden gezien, moet het werk iets met kunst, redactie, onderwijs of wetenschap te maken hebben. Meestal moet je persoonlijk verantwoordelijk zijn voor je werk om als vrij beroep te kunnen werken. De uitoefenaar van een vrij beroep is altijd zelf verantwoordelijk.

Werknemers mogen alleen worden aangeworven in uitzonderlijke omstandigheden waarbij het gaat om 'zeer gespecialiseerde diensten', bijvoorbeeld medische praktijken of belastingadviesbureaus. De verantwoordelijkheid voor elke taak ligt echter bij de directeur; anders zou het niet langer worden aangemerkt als werken onder eigen verantwoordelijkheid.

Vrije beroepen worden niet geclassificeerd als handelaren, dus de regels van het Wetboek van Koophandel zijn niet van toepassing.

Verschillen in belastingwetgeving tussen een vrij beroep en een handelaar

Vrije beroepen hoeven geen bedrijfsbelasting te betalen en hoeven ook geen lid te worden van een kamer van koophandel. Bovendien hoeven ze hun boekhouding alleen maar op basis van kasstaten bij te houden. Dit is eenvoudiger dan voor handelaars, omdat freelancers niet verplicht zijn om een dubbele boekhouding bij te houden.

Zodra de winst van een handelaar in de loop van een jaar hoger is dan de jaarlijkse vrijstelling van 24.500 euro, moet hij bedrijfsbelasting betalen. Bovendien moeten bedrijven zich aan meer controle- en auditbepalingen houden en dubbele boekhouding gebruiken zodra hun omzet meer dan 600.000 euro bedraagt of hun winst meer dan 60.000 euro (overeenkomstig artikel 141, lid 1, van de belastingwet) binnen een jaar.

Wat is het verschil tussen een vrij beroep en een handelaar?

Zowel commerciële handelaren als vrije beroepen worden gezien als zelfstandigen. Het kan lastig zijn om het verschil tussen deze beroepsgroepen te zien. Maar het verschil zit hem in de beroepskwalificatie.

Er zijn geen vaste regels om als vrij beroep te worden gezien. Maar de wet over vennootschappen van vrije beroepen bevat een veelgebruikte definitie:

"De term vrije beroepen betekent in het algemeen personen die, op basis van een specifieke beroepskwalificatie of creatieve roeping, zelfstandig en op eigen verantwoordelijkheid gespecialiseerde diensten verlenen in het belang van een klant en het algemeen publiek."

Professionele beroepen staan in de beroepencatalogus in artikel 18 van de Wet op de inkomstenbelasting. Volgens deze catalogus worden de volgende activiteiten als vrije beroepen gezien:

• Medische beroepen: artsen, verloskundigen, medisch behandelaars, fysiotherapeuten, medisch masseurs en gediplomeerde psychologen
  
• Juridische, fiscale en economische adviesberoepen: advocaten, notarissen, accountants, belastingadviseurs en andere financiële en bedrijfsadviseurs
  
• Technische/wetenschappelijke beroepen: ingenieurs, architecten, piloten en vakdeskundigen
  
• Culturele/communicatieve beroepen: journalisten, vertalers, tolken, academici, persfotografen, leraren, kleuterleerkrachten, kunstenaars en schrijvers
  

De laatste opmerking over "soortgelijke beroepen" maakt duidelijk dat ook andere beroepen die niet in de lijst staan, als vrije beroepen kunnen worden geregistreerd, mits ze door het belastingkantoor worden geaccepteerd. Aangezien de beroepencatalogus inmiddels zo'n 50 jaar oud is, ontbreken er verschillende nieuwe beroepen. Zo kunnen webdesigners, online coaches en mensen die in marketing of IT werken zich vaak als zelfstandige registreren, ook al staan deze beroepen niet expliciet in de lijst.

Aan de andere kant zijn typische beroepen onder andere de volgende economische activiteiten:

• Accommodatie en catering
  
• Industriële productie
  
• Groothandel en detailhandel
  
• Handwerk en soortgelijke beroepen, behalve artistieke beroepen
  
• Huishoudelijke diensten (bijv. schoonmaken of reparaties)
  
• Vertegenwoordigers, makelaars en agenten
  
• Financiële en vermogensadviseurs
  

Hoe weet ik tot welke groep ik hoor?

Als je niet zeker weet of je je moet registreren als vrij beroep of als handelaar, kunnen deze vragen je misschien helpen:

• Is je activiteit in de ambachtelijke, commerciële of industriële sector? Zo ja, dan moet je je registreren als handelaar.
  
• Lever je je diensten persoonlijk en op eigen verantwoordelijkheid? Zo niet, dan moet je je activiteiten registreren als handelaar.
  
• Heeft de dienst die je levert een intellectueel/mentaal element (zoals planning, advies, onderwijs en artistieke diensten)? Zo ja, dan kan het om een vrij beroep gaan. Zo niet, dan moet je je activiteit als een handelsactiviteit registreren. Als je intellectuele/mentale diensten levert en ook producten verkoopt, wordt je beroep geclassificeerd als een gecombineerde activiteit en meestal geregistreerd als een handelsactiviteit.
  

Als je niet zeker weet of je je moet registreren als vrij beroep of als handelaar, vraag dan advies aan een belastingadviseur of het belastingkantoor.

Wat is een gecombineerde activiteit?

Een duidelijk voorbeeld van een gecombineerde activiteit is een online coach die bepaalde online cursussen als product verkoopt en ook klanten individueel adviseert. Het verkopen van een cursus zou worden gezien als een handelsactiviteit, terwijl persoonlijk advies zou worden gezien als een vrij beroep.

Er wordt onderscheid gemaakt tussen scheidbare gecombineerde activiteiten en onscheidbare gecombineerde activiteiten. Een voorbeeld van een scheidbare gecombineerde activiteit is iemand die een pension runt (handelsactiviteit), maar daarnaast ook romans schrijft (vrij beroep). Er is geen verband tussen de twee activiteiten. Dit betekent dat de respectieve inkomsten apart kunnen worden aangegeven op een belastingaangifte. Er moet alleen bedrijfsbelasting worden betaald over de bedrijfsinkomsten. Voorwaarde hiervoor is echter een aparte boekhouding, aparte bankrekeningen en een ruimtelijke scheiding van de activiteiten.

Dit is niet het geval bij onscheidbare gecombineerde activiteiten. "Onscheidbare" taken zijn taken die onderling afhankelijk zijn van elkaar of die één enkel doel nastreven.

Bijvoorbeeld een interieurontwerper die niet alleen ruimtes ontwerpt (vrij beroep), maar ook zijn ontwerpen uitvoert en inricht (handelsactiviteit). Beide activiteiten zijn economisch en inhoudelijk met elkaar verbonden en zijn van elkaar afhankelijk. Daardoor kunnen ze voor belastingdoeleinden niet worden gescheiden. Als het grootste deel van het inkomen uit het ambacht komt, moet de activiteit als zodanig worden geregistreerd.

Een ander voorbeeld is een opticien (vrij beroep) die ook contactlenzen, brillen en accessoires verkoopt vanuit zijn praktijk (handelsactiviteit). Als het grootste deel van de inkomsten uit medische behandelingen en advies komt, blijft de praktijk een vrij beroep.

Voor Duitse vennootschappen (OHG, KG, GbR) geldt de "inkomstenherkwalificatietheorie". Als een vennootschap zowel zelfstandige beroepsactiviteiten als handelsactiviteiten doet, wordt het altijd als een handelsonderneming gezien.

Uitoefenaar van een vrij beroep of kleine handelaar?

Omdat kleine ondernemers geen omzetbelasting betalen, geen dubbele boekhouding hoeven te voeren en persoonlijk aansprakelijk zijn, maakt het niet veel uit of hun activiteit als bedrijf of als vrij beroep wordt geregistreerd. Dit geldt op voorwaarde dat de activiteit naar verwachting onder de omzetdrempel voor kleine ondernemers van 22.000 euro per jaar blijft. Als het inkomen naar verwachting deze limiet zal overschrijden, moeten bedrijven eerst controleren of er een vrij beroep of handelsactiviteit wordt gepland en daarnaar handelen.

Zijn alle "uitoefenaars van een vrij beroep" zodanig geclassificeerd?

In Duitsland worden de termen 'Freiberufler' (uitoefenaar van een vrij beroep), 'Freelancer' en 'Freier Mitarbeiter' of 'Freie Mitarbeiterin' (contractwerkers) door elkaar gebruikt. De term 'Freiberufler' verwijst echter naar bepaalde beroepen, terwijl de term 'Freelancer' alleen de arbeidsstatus beschrijft.

"Freie Mitarbeiter" werken niet voor een bedrijf, maar werken voor bedrijven op basis van individuele contracten. Voor elk project wordt een specifiek "freelancecontract" afgesloten.

Vrije beroepen moeten zich bij het belastingkantoor registreren als zelfstandige. Of ze zich registreren als "uitoefenaar van een vrij beroep" of als "handelaar" maakt voor de term "freelancer" niet uit.

Vrij beroep of handelaar: de voor- en nadelen

Sommige beroepen, zoals artsen of belastingadviseurs, mogen geen handelsactiviteiten doen. Ze werken als uitoefenaar van een vrij beroep en kunnen zich alleen als zodanig registreren.

Dit is anders dan bijvoorbeeld in de wereld van design, coaching of marketing. In veel gevallen kun je je dan zowel als handelaar als professional registreren, afhankelijk van wat je precies doet. Een overzicht van de voor- en nadelen kan helpen om een keuze te maken.

Bij een professionele activiteit is vrijstelling van bedrijfsbelasting een groot voordeel. Bovendien is het makkelijker om een kasboekhouding bij te houden dan een dubbele boekhouding. Er kunnen echter alleen werknemers worden aangeworven als de uitoefenaar van een vrij beroep zijn activiteit zelf blijft uitoefenen onder zijn eigen verantwoordelijkheid. Uitbesteding is niet mogelijk. Bovendien geldt de verkoop van producten (digitale producten zoals online cursussen en fysieke producten) niet langer als een vrij beroep.

Om goederen te verkopen, taken aan medewerkers te geven en bedrijven of vennootschappen met beperkte aansprakelijkheid op te zetten, moeten bedrijven zich registreren als handelaar.

Hoe registreer je je als handelaar?

Om je als handelaar te registreren, moet je eerst je handelsactiviteiten bij je lokale gemeente aanmelden. Tegenwoordig kun je het benodigde formulier meestal downloaden van de website van je gemeente. Je kunt ook bellen of persoonlijk langs gaan bij het gemeentehuis.

Afhankelijk van de staat waar je woont, kost het registreren van een bedrijf tussen de 20 en 60 euro. Naast het ingevulde registratieformulier en een kopie van je identiteitsbewijs, moet je mogelijk ook een verklaring van goed gedrag, een vergunning om je handelsactiviteit uit te oefenen (bijvoorbeeld een diploma van meester-vakman) of andere documenten overleggen.

Zodra je een vergunning hebt gekregen, vraagt het belastingkantoor je om een formulier in te vullen voor belastingdoeleinden. Het is echter slim om proactief te zijn en het belastingformulier meteen na je registratie van je handelsactiviteit in te dienen om vertraging te voorkomen. Daarna krijg je je belastingnummer van het belastingkantoor en je btw-nummer van het Bundeszentralamt der Steuern (BZSt), als je dat hebt aangevraagd.

Hoe registreer je je als vrij beroep?

Om je als vrij beroep te registreren, hoef je geen handelsactiviteit te registreren. Je hoeft alleen maar het belastingformulier voor het belastingkantoor in te vullen. Daarna krijg je je belastingnummer van het belastingkantoor en je btw-nummer van het Bundeszentralamt der Steuern (BZSt), als je dat hebt aangevraagd.

Het belastingkantoor controleert ook of de activiteit een vrij beroep is en of je lid moet zijn van een beroepsvereniging. Als dat nodig is, vraagt het belastingkantoor je om bewijs van je kwalificaties bij de betreffende vereniging in te dienen.

Lees meer over het starten van een bedrijf. En als je wilt weten hoe Stripe je bedrijf kan helpen groeien, neem dan contact op met ons verkoopteam.