Negentien procent, 7% of 0%? Wanneer bedrijven hun producten en diensten factureren, is het belangrijk om goed te kijken welk belastingtarief wettelijk verplicht is. In dit artikel leggen we uit wat belasting over de toegevoegde waarde is, welke bedrijven deze moeten betalen en welke belastingtarieven van toepassing zijn. Verder leggen we uit op welke goederen en diensten een verlaagd belastingtarief van toepassing is en waar een bedrijf rekening mee moet houden bij het uitreiken van facturen, zowel binnen Duitsland als in andere EU-landen.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat is belasting op de toegevoegde waarde?
  
• Voor wie geldt de belasting over de toegevoegde waarde?
  
• Welke btw-tarieven zijn er?
  
• Wanneer geldt het verlaagde btw-tarief?
  
• Hoe moet de btw op een factuur staan?
  

Wat is belasting over de toegevoegde waarde?

Belasting over de toegevoegde waarde (btw) is een verbruiksbelasting die wordt geheven op alle particuliere en openbare consumptie. Omdat de leverancier van goederen en diensten verplicht is om btw te heffen, moet deze belasting worden betaald bij de aankoop van producten of het afnemen van diensten. Belasting over de toegevoegde waarde is een van de belangrijkste bronnen van inkomsten op nationaal, deelstaat- en gemeentelijk niveau: het aandeel van de btw in alle belastinginkomsten in de Bondsrepubliek Duitsland bedraagt meer dan 30%.

De belasting over de toegevoegde waarde werd in 1968 in Duitsland ingevoerd, met bijbehorende btw-tarieven die het niveau van de belasting bepaalden. Het normale tarief bedroeg in 1968 10% en het verlaagde tarief 5%. Sindsdien is dit gestaag gestegen: het normale tarief bedraagt nu 19% en het verlaagde tarief 7%.

Wat is het verschil tussen omzetbelasting en belasting over de toegevoegde waarde?

De termen 'belasting over de toegevoegde waarde' en 'omzetbelasting' worden in informele gesprekken vaak door elkaar gebruikt. Eigenlijk is 'belasting over de toegevoegde waarde' de algemene term die zowel de voorbelasting als de omzetbelasting dekt. Voorbelasting en omzetbelasting zijn eigenlijk hetzelfde, maar vanuit een ander perspectief: kopers of mensen die diensten gebruiken betalen omzetbelasting, terwijl bedrijven die iets kopen of een dienst gebruiken voorbelasting betalen. Als je bijvoorbeeld een product koopt voor 119 euro, dan is in deze prijs 19% omzetbelasting inbegrepen, wat neerkomt op 19 euro. Deze 19 euro moet door het bedrijf dat de aankoop doet, worden afgedragen aan het belastingkantoor. De omzetbelasting die de koper betaalt, wordt de belasting over de toegevoegde waarde van het bedrijf dat de verkoop heeft gedaan. Dit betekent dat de belasting over de toegevoegde waarde een indirecte belasting voor de eindconsument is: hoewel deze wordt geheven door het verkopende bedrijf, draagt het bedrijf deze belasting alleen maar door, zodat deze uiteindelijk door de koper wordt betaald.

Particulieren kunnen de voorbelasting niet terugvragen bij het belastingkantoor. Bedrijven kunnen de kosten wel aftrekken en de voorbelasting terugvragen bij het belastingkantoor als ze goederen of diensten kopen van andere bedrijven die btw-plichtig zijn. In ons voorbeeld zou een particulier 119 euro betalen voor het product, maar een bedrijf zou uiteindelijk slechts 100 euro betalen.

In de Duitse belastingwetgeving wordt de term "Umsatzsteuer" (of "omzetbelasting") verkozen boven de term "Mehrwertsteuer" (of "belasting over de toegevoegde waarde"). Toch zien we in het dagelijks leven op facturen en ontvangstbewijzen regelmatig de term "belasting over de toegevoegde waarde", meestal in de afgekorte versie "BTW".

Voor wie geldt de btw?

Volgens artikel 1, lid 1, nr. 1 van de Duitse wet op de omzetbelasting (UStG) zijn alle "leveringen en andere diensten die een in het land gevestigde onderneming tegen betaling verricht in het kader van haar bedrijfsactiviteiten" onderworpen aan omzetbelasting. Daarom geldt de btw voor elk bedrijf in Duitsland dat geld vraagt voor zijn leveringen en diensten. Dit geldt ook voor zelfstandigen, op voorwaarde dat ze ondernemend zijn, wat betekent dat ze zelfstandig een commerciële of professionele activiteit uitoefenen om inkomsten te genereren.

Kleine bedrijven hoeven geen btw te heffen: volgens de vrijstelling voor kleine bedrijven in artikel 19 van de UStG zijn bedrijven met een omzet van minder dan 22.000 euro in het voorgaande kalenderjaar en waarvan de omzet in het lopende kalenderjaar naar verwachting niet hoger zal zijn dan 50.000 euro, vrijgesteld van btw. Kleine bedrijven kunnen echter vrijwillig btw heffen als ze dat willen.

Medische beroepen zijn ook vrijgesteld van het heffen van btw, ongeacht de omzet, volgens artikel 4 van de UStG. Hieronder vallen artsen, psychotherapeuten en fysiotherapeuten, evenals homeopaten. Deze vrijstelling geldt ook voor verloskundigen, masseurs en masseuses, fysiotherapeuten en soortgelijke activiteiten binnen de medische sector. Hetzelfde geldt voor zorg- en ondersteunende diensten, zoals in ziekenhuizen, bejaardentehuizen en verzorgingstehuizen.

Er wordt ook geen btw geheven op onder andere de volgende diensten:

• Inkomsten uit de verkoop, leasing of verhuur van onroerend goed
  
• Diensten van een vereniging van huiseigenaren
  
• Inkomsten uit verzekeringen
  
• Inkomsten uit sociale zekerheid, welzijn of voorzieningen of uitkeringen voor slachtoffers van oorlog
  
• Diensten in het onderwijs en de onderwijssector
  
• Inkomsten uit maritiem en luchtvervoer
  
• Bepaalde inkomsten uit kansspelen, zoals loterijen en wedden op races
  
• Vrijwilligerswerk, zoals activiteiten binnen een parlement, een vakbond of werk in de zorg- en ondersteuningssector
  
• Diensten die te maken hebben met de opvoeding en ondersteuning van kinderen en jongeren
  

Welke btw-tarieven zijn er?

Meestal zijn er drie btw-tarieven in Duitsland: 19%, 7% en 0%. Het normale tarief dat geldt als je iets koopt of een dienst afneemt, is 19%. Maar voor sommige producten en diensten geldt een lager btw-tarief: op bepaalde alledaagse artikelen wordt maar 7% btw geheven. En een heel klein aantal diensten is helemaal niet belastbaar, met een btw-tarief van 0% (zie de lijst in het gedeelte "Voor wie geldt de btw?" van dit artikel).

Wanneer geldt het verlaagde btw-tarief?

Volgens artikel 12 van de UStG geldt een verlaagd tarief van 7% onder andere voor de volgende goederen en diensten:

• Voedsel
  
  • Vlees en eetbare slachtafval
    
  • Vis, krabben en weekdieren, behalve siervissen, rivierkreeften, kreeften, oesters en slakken
    
  • Melk en zuivelproducten
    
  • Verse, gedroogde en voorlopig geconserveerde groenten
    
  • Granen en gemalen producten zoals meel of gries en griesmeel
    
  • Eetbare vruchten en noten
    
  • Eetbare dierlijke en plantaardige vetten en oliën
    
  • Specerijen
    
  • Suiker en snoepgoed
    
  • Koffie, thee en mate
    
  • Water, behalve voorverpakt drinkwater, bronwater en tafelwater, en ook geneeskrachtig water en waterdamp
    
• Levende dieren zoals bijen, vee, varkens, schapen of konijnen
  
• Bloemen, bloesems, bladeren, takken en andere delen van planten, evenals grassen, mossen en korstmossen voor bind- of sierdoeleinden
  
• Dierlijke of plantaardige meststoffen, behalve guano
  
• Hout, in de vorm van brandhout (ronde stammen, stukken, takken, bundels of iets dergelijks) of houtkrullen, houtafval en schroot (ook als dit later wordt verwerkt tot pellets, briketten of andere vormen)
  
• Boeken, brochures, kranten en tijdschriften, fotoalbums, teken- en kleurboeken, gedrukte of handgeschreven notities, postzegels en allerlei soorten kaarten (zoals wereldatlassen of globes)
  
• Geluidsopnames die alleen het voorlezen van een boek bevatten
  
• Rolstoelen en andere vervoersmiddelen voor mensen met een handicap
  
• Vervangende lichaamsdelen, orthopedische apparaten en andere orthopedische hulpmiddelen, evenals hulpmiddelen voor het verhelpen van functionele schade of gebreken (zoals prothesen, kunstledematen, gehoorapparaten of pacemakers)
  
• Menstruatieproducten zoals tampons en maandverband
  
• Kunstwerken zoals schilderijen en tekeningen, originele gravures, prenten en lithografieën, en originele sculpturen van allerlei soorten materialen
  
• Stukken uit zoölogische, botanische, mineralogische of anatomische collecties, en ook stukken uit collecties met historische, archeologische, paleontologische, etnologische of numismatische waarde
  
• Toegangskaarten voor theaters, concerten, musea en soortgelijke optredens van artiesten
  
• Openbaar vervoer binnen een gemeente of over een afstand van minder dan 50 kilometer
  
• Verhuur van woon- en slaapruimtes en kampeerplaatsen voor tijdelijke huisvesting van anderen
  

Vanwege de coronapandemie heeft de wetgever ook besloten om de btw-tarieven voor bepaalde goederen en diensten tijdelijk te verlagen: zo geldt tot 31 december 2023 een verlaagd tarief van 7% voor restaurants en gastronomische diensten. Alleen dranken zijn hiervan uitgezonderd. Het btw-tarief voor de levering van gas en warmte via het aardgas- en verwarmingsnetwerk is ook verlaagd tot 7% tot 31 maart 2024.

Hoe moet de btw op een factuur staan?

De btw moet op elke factuur van een bedrijf staan (zie § 14 lid 4 van de Duitse wet op de omzetbelasting (UStG)), of die nu naar particulieren of andere bedrijven gaat. Het nettobedrag van het product of de dienst, het btw-tarief, het resulterende bedrag aan totale btw en het totale brutobedrag worden allemaal op de factuur vermeld. De btw maakt het verschil tussen netto en bruto op een factuur duidelijk.

Voorbeeld van een btw-afschrift:

Totale nettoprijs van het product/de dienst: 100 euro
Belasting over de toegevoegde waarde van 19%: 19 euro
Totale brutoprijs: 119 euro

Bedrijven die facturen naar andere EU-landen sturen, kunnen dit in principe op dezelfde manier doen als bij een factuur binnen Duitsland, tenminste als het naar een particulier gaat. In zulke gevallen wordt Duitsland gezien als de plaats van levering, dus moet er btw op de factuur staan en moet die naar het belastingkantoor worden overgemaakt.

Het is anders als een Duits bedrijf een factuur stuurt naar een bedrijf dat in een ander EU-land is gevestigd: in zulke gevallen is de plaats van levering en de dienstverlening in het land van de ontvanger, dus moet er btw worden geheven en moet het ontvangende bedrijf de btw afdragen aan het belastingkantoor in het land van de ontvanger. Omdat dit best ingewikkeld is, wordt er in dit geval een speciale regeling gebruikt, namelijk de verleggingsregeling. Bij deze procedure wordt de aansprakelijkheid voor het betalen van btw omgekeerd, zodat het ontvangende bedrijf – en niet het Duitse bedrijf dat de factuur verstuurt – de btw in zijn eigen land moet afdragen. Wat de facturering betreft, betekent dit dat Duitse bedrijven geen btw in rekening brengen bij het factureren aan bedrijven uit andere EU-landen. De factuur wordt alleen voor het nettobedrag uitgereikt en moet de vermelding "verleggingsregeling" bevatten of de zin "belastingplicht gaat over op de ontvanger".

Er wordt ook geen btw toegevoegd aan facturen die naar bedrijven buiten de EU worden gestuurd. In sommige gevallen moet je controleren welke verplichtingen in het betreffende land gelden. In veel landen is registratie voor btw vereist, of is het nodig om een fiscaal vertegenwoordiger te hebben. De wettelijke regels verschillen per land buiten Europa. Bij facturering geldt het volgende: op een factuur aan een bedrijf buiten Europa moet een vermelding staan als 'export' of 'belastingvrije exportlevering'.

Bedrijven kunnen voor hun facturering gebruikmaken van de diensten van gecertificeerde betalingsdienstaanbieders. Deze bieden geautomatiseerde processen op basis van slimme factureringsprogramma's en zorgen voor veel minder fouten bij bijvoorbeeld het berekenen van het belastingbedrag.