Infrastructure-as-a-Service (IaaS) is een businessmodel waarbij bedrijven fundamentele IT-resources, zoals servers, opslag en netwerken, op aanvraag huren in plaats van zelf de fysieke hardware aan te schaffen. De wereldwijde IaaS-markt werd in 2024 gewaardeerd op $ 154,39 miljard en zal naar verwachting groeien tot $ 276,81 miljard in 2029.

IaaS-tarieven geven aan hoe cloudproviders kosten in rekening brengen voor deze resources. Anders dan bij de aankoop van apparatuur, wat hoge initiële kosten met zich meebrengt, betalen bedrijven met IaaS voor infrastructuur als een doorlopende kostenpost. Je wordt gefactureerd voor wat je gebruikt, wanneer je het gebruikt.

Hieronder vind je uitleg over IaaS-tarieven, de belangrijkste componenten van IaaS-tarieven, hoe cloudproviders de tarieven opbouwen, de uitdagingen die het met zich meebrengt en hoe bedrijven IaaS-kosten kunnen optimaliseren.

Wat staat er in dit artikel?

• Wat zijn IaaS-tarieven?
  
• Opbouw van IaaS-tarieven door cloudproviders
  
• De belangrijkste kostencomponenten van IaaS-tarieven
  
• Uitdagingen van IaaS-tarieven voor ondernemingen
  
• Beheer van IaaS-kosten door ondernemingen
  

Wat zijn IaaS-tarieven?

Als je een onderneming runt, heb je vrijwel zeker rekenkracht, opslag en netwerken nodig. Je kunt de hardware zelf kopen, datacenters opzetten en medewerkers in dienst nemen om alles draaiende te houden. Of je kunt alles wat je nodig hebt, wanneer je het nodig hebt, huren bij een cloudprovider. Dat wordt Infrastructure-as-a-Service (IaaS) genoemd: computerresources op aanvraag, zonder de overhead van de eigendom van fysieke infrastructuur.

De manier waarop het tariefmodel voor IaaS is geconfigureerd, is dat je betaalt naar gebruik, er wordt geen vast tarief in rekening gebracht. Als je een virtuele server nodig hebt voor twee uur, betaal je voor twee uur. Wil je 500 GB aan gegevens opslaan, dan staat die hoeveelheid opslagruimte op je factuur. Er is geen grote investering vooraf; er is alleen sprake van doorlopende kosten die zijn afgestemd op wat je nodig hebt. Het gaat dus om een verschuiving van kapitaalkosten naar bedrijfskosten.

Vergelijking van IaaS met PaaS en SaaS

Er zijn verschillende lagen van clouddiensten en IaaS vormt het fundament. SaaS (Software-as-a-Service) staat bovenaan en biedt volledig gebouwde applicaties (zoals e-maildiensten, samenwerkingstools) met eenvoudige tarieven per gebruiker. Platform-as-a-Service (PaaS) zit in het midden en biedt ontwikkelaars beheerde omgevingen voor het bouwen van apps zonder dat ze hoeven stil te staan bij de infrastructuur. IaaS is fundamenteler omdat je ruwe rekenkracht huurt, geen kant-en-klaar product.

Dat betekent dat IaaS-tarieven gedetailleerder zijn dan SaaS- of PaaS-tarieven. Je wordt gefactureerd voor computercycli, opslag en bandbreedte, en elk onderdeel heeft een afzonderlijk tarief. Dit model is flexibel, maar het betekent ook dat je factuur afhangt van hoeveel je gebruikt en hoe efficiënt je het gebruikt.

Waarom ondernemingen voor IaaS kiezen

Ondernemingen kiezen voor IaaS vanwege de kosten en flexibiliteit. Met een traditionele infrastructuur moet je als ondernemer vaak schatten wat de toekomstige behoeften zijn, van tevoren hardware kopen en er maar het beste van hopen. Als je inschatting te hoog is, betaal je mogelijk voor ongebruikte servers. Is je inschatting te laag, dan moet je mogelijk last-minute overhaast capaciteit toevoegen.

IaaS maakt een einde aan al dat gegis. Als je meer vermogen nodig hebt, kun je direct opschalen. Heb je minder nodig, dan kun je terugschalen en betaal je niet meer voor wat je toch niet gebruikt. Start-ups maken vaak gebruik van IaaS omdat ze dan aan de slag kunnen zonder dat ze geld hoeven te besteden aan infrastructuur. Maar IaaS is net zo waardevol voor ondernemingen met grote, complexe systemen, omdat ze kunnen uitbreiden zonder fysieke servers te hoeven kopen en beheren.

Met IaaS heb je toegang tot de nieuwste hardware en wereldwijde infrastructuur zonder dat je je hoeft bezig te houden met upgrades, beveiligingspatches of onderhoud. Die verantwoordelijkheid ligt bij de cloudprovider.

Opbouw van IaaS-tarieven door cloudproviders

Cloudproviders verkopen infrastructuur door deze te verhuren en de gebruikte rekenkracht, opslag en bandbreedte te meten. De manier waarop het tarief voor die service is opgebouwd, kan variëren, afhankelijk van hoe voorspelbaar je behoeften zijn en hoeveel flexibiliteit je wilt. IaaS-tarieven kennen drie hoofdmodellen.

Betalen naar gebruik

Dit is de eenvoudigste, meest flexibele optie. Je gebruikt resources wanneer dat nodig is en betaalt voor wat je verbruikt, Dit wordt meestal gefactureerd per seconde, minuut of uur. Als je een virtuele machine (VM) gedurende zes uur gebruikt, staat er zes uur op je factuur. Als je een maand lang een terabyte aan data opslaat, betaal je voor die maand.

Betalen naar gebruik is ideaal voor onvoorspelbare workloads, omdat je kunt opschalen wanneer de vraag stijgt en afschalen wanneer deze daalt. Maar dit gemak en deze beschikbaarheid hebben een prijs: de tarieven voor betalen naar gebruik zijn de hoogste per eenheid. Start-ups, testomgevingen en bedrijven met volatiel verkeer beginnen vaak met dit model voordat ze de kosten met de andere twee modellen verfijnen.

Gereserveerde instanties

Als je weet dat je consequent een bepaalde hoeveelheid infrastructuur nodig hebt, bijvoorbeeld een databaseserver die 24/7 draait, is het zinvol om dat vooraf vast te leggen. Met gereserveerde instanties kun je vooraf betalen (gedeeltelijk of volledig) voor een bepaalde capaciteit gedurende 1-3 jaar in ruil voor hoge kortingen. De gereserveerde instanties van Azure kosten bijvoorbeeld aanzienlijk minder dan de tarieven voor betalen per gebruik.

Het addertje onder het gras is dat je voor die capaciteit betaalt, ook als je er geen gebruik van maakt. Dit maakt gereserveerde instanties een goede optie voor stabiele, voorspelbare workloads. Als je basisservices gebruikt die niet snel zullen worden afgesloten, is dit een slimme manier om een korting vast te leggen.

Spotprijzen

Cloudproviders beschikken doorgaans over extra capaciteit die inactief is. In plaats van deze capaciteit verloren te laten gaan, verkopen ze die met een aanzienlijke korting. Dit wordt spotprijzen genoemd (of preemptible instances, afhankelijk van de provider).

Het nadeel is dat er geen garantie is dat je instantie blijft draaien. Als de cloudprovider die capaciteit weer nodig heeft, kan je instantie zonder voorafgaande kennisgeving worden afgesloten. Dat maakt spotprijzen geschikt voor batchtaken, achtergrondverwerking of workloads die onderbrekingen aankunnen. Maar het is riskant voor alles wat constante beschikbaarheid vereist, tenzij je redundantie in je systeem hebt ingebouwd.

Mixen en matchen voor optimale efficiëntie

De meeste ondernemingen combineren modellen om aan hun behoeften te voldoen. Hieronder geven we een voorbeeld van een gangbare strategie:

• Gebruik gereserveerde instanties voor basisservices die 24/7 moeten worden uitgevoerd.

• Bewaar een aantal on-demand instanties voor variabele workloads die meeschalen met de vraag.

• Gebruik spotprijzen voor kostengevoelige taken die onderbrekingen aankunnen.

De belangrijkste kostencomponenten van IaaS-tarieven

IaaS-tarieven zijn een lopende rekening binnen de infrastructuur die je gebruikt. Hoewel elke cloudprovider zijn eigen tarieven heeft, behoren de meeste IaaS-kosten bij vier hoofdcategorieën.

Computergebruik (VM's en rekenkracht)

Dit is vaak de grootste kostenpost. Cloudproviders brengen kosten in rekening voor VM's of containers, meestal per seconde, minuut of uur. Als je een VM actief houdt, zelfs als deze niets doet, betaalt je er nog steeds voor. Hoe meer CPU-kracht en geheugen je nodig hebt, hoe hoger de kosten: een kleine VM kost misschien een paar cent per uur, terwijl een krachtige machine die is uitgerust met een grafische verwerkingseenheid (GPU) honderden euro's per dag kan kosten. Vanwege de lokale infrastructuurkosten kan het uitvoeren van een server in de ene cloudregio meer kosten dan in een andere.

Opslag (gegevensopslag en back-ups)

Gegevens moeten nu eenmaal ergens staan, en de manier waarop ze worden opgeslagen heeft invloed op het tarief dat je betaalt. Cloudproviders rekenen doorgaans per gigabyte per maand, maar opslag is er in verschillende vormen:

• Blokopslag. Dit is vergelijkbaar met een virtuele harde schijf. Opties zijn onder meer de snelle maar dure SSD's (solid-state drives) en langzamere HHD's (harde schijven met hoge capaciteit).

• Objectopslag. Dit is ruimte in de cloud voor de opslag van bestanden, afbeeldingen of back-ups. De tarieven zijn lager als je weinig gebruikte gegevens verplaatst naar koudere opslag.

• Snapshots en back-ups. Elke keer dat je een snapshot maakt van een VM of database, slaat je ergens een volledige kopie op, tegen betaling.

Gegevensoverdracht (bandbreedte en netwerkkosten)

Het verplaatsen van gegevens naar de cloud is meestal gratis. Maar het weghalen van gegevens uit de cloud kan duur zijn. Houd rekening met het volgende:

• Kosten voor uitgaand verkeer zijn van toepassing wanneer je gegevens van je cloudservers overzet naar het openbare internet (bijvoorbeeld om inhoud aan gebruikers aan te bieden) of naar een andere cloudregio.

• Multi-cloudarchitecturen kunnen prijzig zijn. Als je gegevens tussen verschillende cloudproviders verplaatst, betaalt je waarschijnlijk dubbel, omdat de ene provider kosten in rekening brengt voor het verzenden van de gegevens en de andere voor het ontvangen ervan.

• Als je een app of website met veel verkeer hebt, kan het gebruik van een CDN (content delivery network) de kosten verlagen door inhoud dichter bij gebruikers te plaatsen. Dat vermindert het aantal dure uitgaande gegevensoverdrachten.

API-aanvragen (Application Programming Interface) en beheerde diensten

Veel clouddiensten brengen kosten in rekening voor opslag en computergebruik, maar ook per aanvraag of per bewerking. Hier zijn enkele voorbeelden:

• Aanvragen voor objectopslag. Elke keer dat je app een bestand ophaalt of schrijft, wordt een kleine vergoeding in rekening gebracht. Als je app miljoenen van deze aanvragen doet, kunnen de kosten behoorlijk oplopen.

• Beheerde database en functies zonder server. Deze services brengen kosten in rekening per query, per uitvoering of per verwerkte gigabyte. Ze staan bekend om hun gebruiksgemak, maar als je niet oplet, kunnen de kosten stiekem oplopen.

• Logging en monitoring. Cloudproviders brengen kosten in rekening voor het verzamelen en opslaan van logboeken en statistieken. Hoewel het bijhouden van jarenlange logboeken misschien onschuldig lijkt, kan het binnen de cloud een serieuze kostenpost worden.

Uitdagingen van IaaS-tarieven voor ondernemingen

IaaS is flexibel en kostenefficiënt. Maar ondanks alle voordelen is de tariefstructuur ingewikkeld en kunnen de kosten zich opstapelen op manieren die niet altijd voor de hand liggen. Hier lopen bedrijven tegen problemen aan.

Variabele facturen

Hoge cloudfacturen zijn een veelgehoorde klacht over IaaS. In tegenstelling tot traditionele IT-kosten, waarbij infrastructuur een vaste kostenpost is, zijn cloudfacturen variabel. Dat is prima als je moet opschalen, maar het betekent ook dat je per ongeluk met hogere kosten te maken krijgt, zoals in de volgende voorbeelden:

• Een ontwikkelaar start een grote instantie om te testen en vergeet deze af te sluiten.

• Door een plotselinge piek in het verkeer wordt automatisch schalen geactiveerd, waardoor de rekenkosten van de ene op de andere dag verdubbelen.

• De kosten voor gegevensoverdracht stapelen zich op omdat een app enorme hoeveelheden gegevens tussen regio's verplaatst.

Kosteneffectief schalen

IaaS maakt het gemakkelijker om het resourcegebruik in real-time op of af te schalen, maar zonder controle kan dat al gauw hoge kosten met zich meebrengen. Hieronder vind je een paar veelgemaakte fouten:

• Onjuist geconfigureerd automatisch schalen. Als automatisch schalen niet goed is geconfigureerd, gebruik je mogelijk meer infrastructuur dan je eigenlijk nodig hebt.

• Veel te veel resources achter de hand houden. Veel teams houden voor de zekerheid resources achter de hand, zodat ze betalen voor capaciteit die ze zelden gebruiken. Elementen toevoegen is eenvoudig, maar dat terugdraaien is moeilijker.

• Onwetendheid over de schaling van elke service. Sommige services zijn minder schaalbaar dan andere. Hoewel de rekenkracht voorspelbaar te schalen is, kunnen de kosten voor API-aanvragen, logboekregistratie en gegevensoverdracht achter de schermen toenemen. Als je over deze kennis beschikt, kun je een kosteneffectief beheerplan maken.

Regionale tarieven en compliancekosten

Cloudtarieven kunnen variëren. Dezelfde VM kan in de ene regio meer kosten dan in de andere, en door compliancevereisten kan het allemaal nog ingewikkelder worden. De volgende kosten komen niet altijd naar voren in de eerste kostenramingen van de cloud, maar ze kunnen een grote impact hebben op de uitgaven op lange termijn:

• Het uitvoeren van workloads in Europa of Azië kan duurder zijn dan in de VS vanwege de lokale infrastructuurkosten.

• Als je moet voldoen aan de Algemene Verordening Gegevensbescherming (AVG) of Health Insurance Portability and Accountability Act (HIPAA), moet je mogelijk gegevens in specifieke regio's opslaan, ook als dat niet de goedkoopste optie is.

• Het kost geld om gegevens tussen regio's over te dragen. Als je bijvoorbeeld klantgegevens verplaatst tussen Europa en de VS, worden er extra kosten in rekening gebracht.

Inzicht in wie (of wat) de kosten opdrijft

Een van de moeilijkste onderdelen van het beheersen van IaaS-kosten kan zijn om uit te zoeken waar het geld naartoe gaat. Kijk maar eens naar de volgende scenario's:

• Als meerdere teams cloudresources delen zonder vermelding van wie wat gebruikt, kunnen de kosten moeilijk bij te houden zijn.

• Sommige uitgaven, zoals API-aanvragen en gegevensverwerking op de achtergrond, houden niet altijd rechtstreeks verband met een specifieke dienst. Dat maakt doorbelasting van kosten ingewikkeld.

• Het ontbreken van budgetwaarschuwingen of tools voor het bijhouden van kosten is voor veel bedrijven een obstakel.

Beheer van IaaS-kosten door ondernemingen

Met de juiste strategie kun je de clouduitgaven beheersen zonder dat dit ten koste gaat van de prestaties. Het doel is ervoor te zorgen dat je alleen betaalt voor wat meerwaarde oplevert.

Stop met betalen voor wat je niet gebruikt

Het is gemakkelijk om veel te veel cloudresources achter de hand te houden. Misschien gebruik je VM's die twee keer zo krachtig zijn als nodig is, of zijn oude instanties inactief maar betaal je er nog steeds voor. Voorkom buitensporige kosten door het volgende te doen:

• Koppel instanties aan werkelijke workloads. Als je CPU-gebruik constant laag is, heb je waarschijnlijk niet de allergrootste instanties nodig.

• Schakel uit wat je niet gebruikt. Ontwikkel- en testomgevingen hoeven niet 24/7 te draaien. Schakel deze buiten werktijd uit.

• Consolideer workloads. In plaats van meerdere kleine instanties uit te voeren, kun je kijken of je taken kunt samenvoegen op minder machines die effectiever werken.

Maak gebruik van automatisch schalen (maar stel limieten in)

Automatisch schalen is bedoeld om in de vraag te voorzien, maar zonder vangrails kan het uit de hand lopen. Als je het goed aanpakt, kun je de prestaties optimaal houden zonder onnodige overhead:

• Stel bovenlimieten in. Als je app agressief schaalt tijdens drukke uren, verdubbel dan niet het gebruik van de infrastructuur wanneer een toename van 20% volstaat.

• Zet schaalbaarheid gepland in. Als je weet dat er op bepaalde uren sprake is van een piek in het verkeer, schaal dan vooraf in plaats van in real-time te reageren op toegenomen belastingen.

• Schaal ook af. Het feit dat de vraag daalt, betekent niet dat het infrastructuurgebruik automatisch afneemt. Zorg ervoor dat je afschaalt wanneer het verkeer afneemt.

Leg kortingen vast waar dat zinvol is

Als je weet dat je bepaalde resources voor de lange termijn nodig hebt, betaal er dan niet de volle prijs voor:

• Met gereserveerde instanties (verbintenissen van één tot drie jaar) kun je geld besparen in vergelijking met on-demand tarieven.

• Met spaarplannen kun je je vastleggen op gebruiksniveaus in plaats van op specifieke instanties. Dat geeft je meer flexibiliteit.

• Spot-instanties bieden grote kortingen, maar ze kunnen worden onderbroken, zodat ze het beste zijn voor batchtaken of niet-kritieke workloads.

Let op verborgen kosten (vooral kosten voor gegevensoverdracht)

Computergebruik en opslag zijn voor de hand liggende kosten. Maar kosten voor gegevensoverdracht - het tarief voor het verplaatsen van gegevens tussen regio's, services of providers - zie je gauw over het hoofd. Maak inzichtelijk hoe je gegevens worden verplaatst en houd het volgende voor ogen:

• Minimaliseer gegevensoverdracht tussen regio's. Door workloads in dezelfde cloudregio te houden, worden onnodige kosten voor uitgaand verkeer voorkomen.

• Gebruik CDN's. Deze cachen veelgebruikte gegevens dichter bij gebruikers, waardoor de kosten voor uitgaande gegevensoverdracht afnemen.

• Houd rekening met multi-cloudconfiguraties. Wanneer je gegevens tussen verschillende cloudproviders overdraagt, betekent dat vaak dat je twee keer moet betalen: de ene provider brengt kosten in rekening voor verzending, de andere voor ontvangst.

Gebruik een tool voor kostenbewaking

Je kunt niet herstellen wat je niet meet. Cloudproviders bieden ingebouwde kostendashboards, waarschuwingen en aanbevelingen, maar deze werken alleen als je ze gebruikt. Voeg de volgende acties toe aan je takenlijst:

• Stel uitgavenwaarschuwingen in om op de hoogte te worden gesteld van een piek in de kosten in plaats van te wachten op de maandelijkse factuur.

• Wijs resources per team of project toe, zodat je kunt bijhouden wie wat uitgeeft en dat vervolgens aan teams kunt doorbelasten.

• Controleer regelmatig kostenoverzichten. Met een eenvoudige maandelijkse controle kun je onnodige kosten opsporen voordat ze zich opstapelen.